مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

شبستان زمستانه در شرق متقارن بـا شبستان اساسی مسجد النبی کوهسنگی مشهد میباشد و معماری جداره بیرونی شبستان، ایوان را با درهـایی چـوبی کمتـر نورگیر رابطه داده میباشد.
شبستان شرقی مسجد نصیرالملک ، تزئینات و تنوع رنگی کمتری داراست.
رنگ چیره، رنگ در‌صورتی‌که خشت بناست. نقش چهارطاقی های بنـا، کاشی هایی با نقوش هندسی در ترکیبی از رنگهای سیاه و آبی‌رنگ میباشد.
رنگ مسئله کاشی کاری ایـن بخـش آبی رنگ لاجـوردی و نقـوش گـل هـای گلدانهای آبی رنگ و صورتی میباشند.
تزیینات حیاط جنوبی مسجد نصیرالملک
تراس جنوبی مسجد نصیرالملک آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد شیراز سوای کاربری خاص میباشد و صرفا برای قرینه سازی با حیاط شمالی خوی گردیده‌است
با اعتنا به اینکه نمـای جنوبی همواره در سایه قرار گرفته در تزئینات آن از کنتراست رنگی و تیرگی روشنی بیشتری استعمال شـده میباشد.
بدنـه جنـوبـی حـيـاط تماما با کاشی تزئین گردیده است.
سنگ ازاره ها به رنگ اکر در ذیل جرزها کاملا با تزیینی از گل و اسلیمی حجاری گردیده‌است.
رنگ موفق در کاشیهای به کاررفته در مقـرنس کـاری طـاق اصـلی زرد رنگ پر‌نور و سپید میباشد که کناره ای از نوار سیاه بر جلوه آن‌ها افزوده میباشد و کاشی هایی با قضیه رنگی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد لاجوردی و سیاه هم در قطعات خرد خیس با آنان ادغام گردیده است.
در نصیب بالایی طاق مرکزی نقش ترنج اسلیمی آبی‌رنگ پر‌نور بر مسئله سپید به فعالیت گرفته گردیده است.
بدنه داخلی ایـوان مسجد نصیرالملک از پنج ضلع درست شده که به طور یک درمیان مخلوط گوناگون آبی رنگ و زردرنگ در مورد سپید مشاهده می شود.
بیرونی ترین سطح های، نقشی از طـرح درختچه افشان با گلهای سرخ (صورتی) ، نرگس (آبی رنگ) ، زنبق (بنفش) و دیگر گلهای طبیعت پردازانه دارااست. در طاق نماهای در حدود طاق اصـلی شاهد به کار گیری از زرد در بیشتر نقـوش ایـن بخـش هستیم.
با دورشدن از راس حیاط به‌تدریج از کاشی شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد هایی با مسئله قرمـز کـه از ابـداعات عصر قاجار میباشد منفعت گرفته شد‌ه‌است.

آرامگاه فردوسی
آرامگاه فردوسی یا این که حکیم ابوالقاسم حسن بن علی مسجد النبی کوهسنگی مشهد توسی، بنایی میباشد در توس در شمال مشهد که در سال ۱۳۱۳ به طور همزمان با آیینهای هزاره فردوسی بهره برداری شد. گروه فرهنگی گلشن آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد، در مسیری منشعب از رویکرد همگانی مشهد به کلات نادری، در حدود شهر تاریخی طابران و بقاع تاریخی هارونیه جای‌دارد. روستای پاژ محل تولد فردوسی که امروزه فاز نامیده میگردد در ۲۸ کیلومتری شرق آرامگاه آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد فردوسی میباشد.

بعداز وفات حکیم ابوالقاسم فردوسی‌ در قرن یازدهم میلادی شعر سرا مالامال شهرت اهل ایران، واعظ طبرستان اذن دفن پیکر او‌را در هیچ آرامگاهی نداد. این فرد به جهت تعصب های مذهبی خویش اینگونه فرمانی را صادر کرد. بدین ترتیب، به مجبور پیکر این شعر سرا گرانقدر را در گلشن خویش وی به خاک سپردند. این گلشن در شهر تابران توس در حدود رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد دروازه شرقی رزان قرار داشت.

آرامگاه فردوسی زیارتگاه اهل علم و معرفت بود و با آنکه بارها آن را با خاک یکسان کردند از تازه ساخته می شد. خبری خیر چندان موثق ساختن اولی سازه بر گور ابوالقاسم فردوسی را به سپهدار شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد توس در طی فردوسی، یعنی ارسلان جاذب سپهدار توس نسبت داده، که بیان وی در سرآغاز شاهنامه آمده میباشد.

تزئينات منار به سه گروه تقسيم مسجد النبی کوهسنگی مشهد مي خواهد شد : كتيبه آجري، تزئينات آجري، تزئينات معقلي

كتيبه ها
منار مسجد جامع سمنان داراي دو كتيبه بسيار اصلی به خط كوفي معقد يا برگدار (گره دار) میباشد.
در هر دو كتيبه كه يكي شامل آيات قرآن و يكي حاوي اسم باني سازه میباشد. كتيبه فوقاني كه با فاصلة يك نوار تزئيني در گلويي منار قراردارد آيه 32 سوره فصلت (سجده) را به تفصیل ذيل در خویش آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد جاي داده میباشد
كتيبه زيرين كه با اندكي مسافت از محاذي بام مسجد جای دارد. داراي متني به گستردن ذيل میباشد: “بسم الله دستور ببناء هذه المناره الامير الجليل السيدا ابو حرب بختيار بن محمد مولي اميرالمؤمنين” چنين به حیث مي برسد كه كتيبه ها سوای طرح قبلي بر روي منار تشکیل‌شده و به همين جهت به دليل كمي جا دو كلمه از پایان آيه را جا انداخته اند.
تزئينات آجري
كار موفقیت خشت و نقش آن در تزئينات پيكر خارجي مسجد جامع سمنان را به وضوح مي قدرت در منار مسجد مشاهده كرد. اين منار همچون منارهاي قرن پنجم و ششم هجري بخصوص در رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد بخشها خراسان و قومس و اصفهان داراي بخشهاي متفاوت با تزئينات مختلف مي باشد

نقوش هندسي، زيگزاگها و صليبها با ريزه كاري هاي دیدنی و چشمگير با پس و پيش گذاشتن آجرها القاء گردیده‌است كه از نگاه زيبايي در نهايت اعتبار میباشد و تناسبي كه بين اين مناطق از دید تزئينات و ارتفاع آنان در حیث گرفته گردیده حاكي از آشنايي كامل هنرمندان به اصول مرتبط با تعیین بعد ها متناسب میباشد و همين سلیقه و اعتنا میباشد كه منار مسجد جامع سمنان را بصورت بكي از زيباترين اثرها معماري قرن پنجم در آورده میباشد. نماي نصیب تحتاني منار تا طول 7 متري در زير بناي همسایه مخفی میباشد و شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد از نماي خارجي و تزئينات آن چيزي به دیده نمي خورد.

امامزادگان ابریق
امامزادگان ابریق در دو حرم مستقل به مسافت ده مترى مسجد النبی کوهسنگی مشهد در چهل کيلومترى شهر اهر و در روستاى ابريق واقع گردیده اند. به گفته اهالى اين امامزاده ها از نوادگان حضرت امام جعفر درستگو (ع) میباشند. هر دو قبر در میانه بقاع ها بوده و فاقد ضريح میباشند و نيز هيچ سنگ نبشته روى قبرها نیست ولى تعدادى سنگ قبر تميز با خط معمولى روى قبرها مشهود است.

آستان امامزادگان ابریق (علیهم السلام) در شهرستان اهر و در گورستان همگانی روستای ابریق قراردارد. این دو مقبره در جوار روستا و حدود پنجاه متر، از همدیگر مسافت دارا هستند. اولى به بعد ها آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد خیر در ده متر وابسته به نوه پسرى امام ششم شيعيان میباشد و حرم دوم به بعدها خیر در پنج متر وابسته به نوه دخترى آن حضرت میباشد. هر دو حرم از قدیم الایام دارنده بنای گلی بوده و حدود یک قرن پیش به سعی روحانی قاسم قاسمی و هم محلی روستا ایجاد شده است. بعداز آن، شخصی به اسم علی ابراهیم زاده هر دو بقاع را تجدید بنا نموده است.

معماری بناهای امامزادگان ابریق
پلان هر دو مقبره مستطیل صورت و به طور تقریبً به یک اندازه تاسیس گردیده اند. هر دو حرم دارنده سه پنجره در ضلع غربی، یک پنجره در ضلع شرقی، دو پنجره در ضلع شمالی و دو پنجره و یک در ورودی در ضلع جنوبی میباشند. کالا پنجره ها از آهن و در ورودی مقبره اولین از آلومینیوم میباشد. نمای بیرونی هر دو حرم اندودی از سیمان سپید رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد بوده و در نمای مهم هر دو حرم، دو مناره یک متری توپُری جای دارد. بالای هر مناره یک لامپ نوروفروغ نصب گردیده‌است. کف هر دو بقاع با پتو، گلیم، فرش و موکت مفروش و سقف هر دو با تیرآهن و خشت پوشانده گردیده‌است.

درون هرکدام از حرم ها قبری جای دارد و روی هر مورد از آنان با پارچه های رنگی پوشانده گردیده‌است. هر دو قبر فاقد کتیبه و لوح مزار می‌باشند و در نزدیکی آن تکه سنگ هایی جای دارد که انواع مختلفی روی آن حک گردیده‌است. هر دو مقبره از آب، برق و توالت برخوردار‌است. حرم ها فاقد بارگاه و گنبد میباشند. عموم در اعیاد مذهبی و ماه رمضان هر شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد سال در آنجا مراسم مذهبی برگزار می نمایند. به ویژه از ساعت‌ها اول صبح روز عاشورا در آنجا تجمع کرده و به سینه زنی و سوگواری میپردازند. مقبره تولیت خاصی ندارد و به دست عموم اداره می گردد.

خلاف آن نوع روایی که بیشتر از نقوش انسانی و جانوری مسجد النبی کوهسنگی مشهد منفعت گرفته در بیشتر مورد ها هماهنگی از پیش تمجید گردیده ای با معماری سازه ندارد.

عموماً چنین نگاره ها به حیث مضمونی ارتباطی با فرد مدفون نداشته و مقصود آن ها به تصویر کشیدن صحنه های معنوی و دلاورمردیهای اجداد آن‌ها زیرا نبی(ص)، حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) می باشد.

در واقع مضمون را از خارج آورده و دیوار آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد ساختمان آرامگاه را بعنوان بستری مطلوب برای تصویب آثارش یافته میباشد. همینطور از طریقه رابطه با معماری نیز نگارگری ها فاقد هماهنگی بنیادی بوده و شاید استدلال آنرا بتوان در عدم اجرای هم‌زمان آن‌ها دانست بگونه ایکه غالبا اجرای این نقوش به پس از کامل شدن ساختمان گشوده می‌شود.

براین اساس معمار در هنگام تشکیل داد سازه جای خاصی را بعنوان بستر نگارگری در لحاظ نداشته و از طرفی نقاش سوای پیش گویی ساختار و صورت و تقسیم بندی دیوارها مبادرت به کشیدن نقوش نموده گاهی باطن درگاهیها را نگارگری کرده اند که نوعی کادربندی از روش طاقچه و درگاهی و رف برای نقوش ساخته شده است، مانند آقارودبند در دزفول ولی دربیشتر مورد ها قسمتهایی که میدان مشاهده کرد کبیر تری داشته اند گزینه اعتنا نگارگر بوده میباشد.

در چنین نگارگری ها نگارگر هم از نمای داخلی و هم از نمای بیرونی برای اخلاق و رفتار آثارش فایده می گرفته میباشد که هرمورد دارنده مزایای خاص خویش بوده میباشد، برای مثال نمای بیرونی زخم پذیری بیشتری داشته، ولیکن میدان روءیت کرد بزرگ تری را مشمول می‌گردد. در مقابل نمای داخلی ماندگارتر بوده، هر یک سری میدان رویت کرد محدودتری دارااست. درخصوص مفهوم ها نیز درون و بیرون سازه چندان تفاوتی نداشتند.

اندازه نگارگری ها تابع استاندارد خاصی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد نبوده و معمولاً از بعد ها دیوار پیروی می کرده حتی گاه از بعدها دیوار نیز بالاتر رفته و با تغییر تحول زاویه دیوار به دیوار تازه نگارگری نیز ادامه یافته میباشد.

نمادها در نگاره های آرامگاهی ضمن نقش تزئینی دارنده چند مفاهیم عمیق فرهنگی و آیینی بوده که ریشه در و آب تمدن همینطور باورهای مذهبی عموم داراست.

بعنوان نمونه یقین به جاودانگی و معاش بعداز مرگ در اکثری از نقوش منعکس گردیده‌است. برای مثال نمادهای آیینی بکار رفته در‌این اثر ها میتوان به نمادهای رنگی جانوری، گیاهی، کیهانی و غیره اشاره کرد تنوع رنگی در نقاشیهای آرامگاه های کشور ایران چندان به دیده نمیخورد از طرف دیگر طبیعی بودن رنگ ها در موضوعات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد چندان گزینه دقت نقاش نبوده، برای مثال بعضی فیس ها بنفش رسم گردیده یا این که اسب به رنگ نیلی کشیده گردیده است.

سردر ورودی
مسجد ملک اینک دارنده سه در ورودی میباشد که راز رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد در ورودی و اساسی مسجد امام اکنون درب شمالی میباشد. درب سابق مسجد چوبی و معدود طول بوده و فلسفه ی معدود بودن طول این درب زورخانه های دیرین، این بوده که اشخاص هنگام آمدن به مسجد ملک خصوصی به آرم تعظیم خم نمایند و سپس باطن شوند. بعداز عبور از سردر شمالی مسجد ملک کرمان، وارد دالانی با سقف نسبتاً مرتفع می شویم که نمای آن آجرکاری معقلی میباشد.

صحن
صحن گران قدر و آب نما مسجد ملک کرمان آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد در طی پیشین به طوری دیگر بوده اس ، بدیـن شکل که در جانب غربی مسجد، آب نمایی به عمق ۴ متر جهت گرفتـن وضـو وجـود داشـته میباشد. آب ایـن مـحـل از قنـات مستوره تأمین می شـده میباشد و آب نمای نام برده به طور روباز و از دو طرف دارنده دو منش پله بوده و طراوت خاصی به فضای مسجد می بخشیده میباشد. با کم آب شدن آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش ، آن آب نمـا را پـر نـمـوده و روی آن را سنگ فرش کردند.

حیاط
حیاط بنای مسجد ملک به طور چهار ایوانی میباشد. ایـوان بلندمرتبه قبله که در ضلع غربی مسجد جای‌دارد، مهم‌ترین بخش های میراث از زمان سلجوقی و در عین حالا وسیع ترین حیاط مسجد میباشد. درین تراس، از کاشی کمتر به کار گیری شـده و همگی نماها و پیشانی طاقی و ردیف ها و پوشش گنبـد، از آجـر ظـریـف و تراش خورده و نقوش مرسوم زمان سلجوقی میباشد. تراس مذبور در سال ۱۲۸۵ هـ .ق به تلاش مرتضی قلی خان نماینده قانونی الملک ثانی حکم دهنده کرمان تعمیر شد. نقوش روی دیوارها، یادگار زمانه سلجوقی که تلفیقی از گچ و خشت میباشد.

شبستان
از سایر قسمتهای مسجد ملک کرمان بعـد از حیاط ها، شبستان های مسجد میباشد که بدور تا بدور صحن و در حوالی تراس قرار گرفته اند و هـرکـدام به نامی زیرا: امام حسن (ع)، آقا روضه خوان حسین فقید، آیت الله آقا سیدعلی مجتهد، امام موسى بن جعفر( ع)، میرزا اسماعیل و شبستان دیلمقانی موسوم و مشهورند. البته دارای شهرت ترین و اصلی ترین این رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد شبستان ها ، به عبارتی شبستان امام حسن (ع) میباشد که بسیار دارای اهمیت میباشد.

محراب
سه محراب گچ بری شـده زیـبـا نیـز از سایر نمادهای معماری اسلامی اهل ایران مسجد ملک میباشند. که در میان ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال پیش از عصر سلجوقی احدات گردیده اند. آنچه که هنگام ورود به حیاط، نظرهر بیننده ای را به خویش جلب اعتنا میکند، محراب درون حیاط میباشد که طاق آن منقش کاری گردیده و در دو طرف محـراب دو بادگیر تبارک شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد جای‌دارد که برای خنک نگه داشتن تراس در فصل‌تابستان تاسیس شده است.

ساختمان بلند آجری
ساختمان بلند آجری ضلع شمال شرقی مسجد ملک، از قسمتهای اساسی عصر سلجوقیان برجا باقی مانده که به ساختمان بلند سلجوقی دارای شهرت میباشد و شبیه ساختمان بلند های آجـری دیگری میباشد که از عهـد سلجوقی در نقاط دیگر جمهوری اسلامی ایران برجای ما‌نده میباشد. این ساختمان بلند در شمال شرق مسجد واقع و بخش فوقانی آن فرو ریخته میباشد به گونه ای که فقط ۶ متر از آن مانده میباشد.

سیحون طراح حرم کمال الملک در سال 1337 شمسی مسجد النبی کوهسنگی مشهد برنامه ای برای ایجاد کرد آرامگاه کمال الملک به انجمن اثرها ملی جمهوری اسلامی ایران توصیه کرد. انجمن طرح را به عهده گرفت و از سیحون تحت عنوان طراح بقاع کمال الملک خواست بی‌تفکر فعالیت را شروع نماید. و اتوماتیک رسیدگی بر پروژه را بردوش بگیرد. در سال 1338 تشکیل داد آرامگاه شروع شد و در 12 فروددین ماه 1342 گشایش یافت.

معماری آرامگاه کمال‌ الملک
بقعه کمال‌ الملک در ضلع شمالی مقبـره عطار با بتن دارای سلاح سازه و با زیربنای ۲۲ مترمربع تاسیس شده است.
آرامگاه کمال‌الملک شش ایوانچه مقعر دارااست که با پوشش کاشی معـرق بـه رنگ های لاجوردی ، سپید و … تزئین گردیده‌است. این سازه در نقشه از دو متر مربع درست شده و تناسب یک بر آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد دو را دارااست.
در پیاده سازی بقعه کمال‌ الملک برای هرواحد یعنی هر ضلع مربع در نما یک قوس در لحاظ دریافت شد که در چهار ضلع مستطیل شش قوس زده شـده میباشد ضمن این دوقطر هر مربع دو قوس دیگر تشکیل میدهند که از باطن با هم تلاقی می نمایند.
پس چهار قوس هم از باطن زده گردیده که جمعا ۱۰ قوس می‌گردد.
در حرم کمال الملک ضلع‌های مربع، در نما با یک قوس نیم‌دایره عرض‌اندام می‌نمایند، وسعت سازه از قوس‌هایی متقاطع که بر روی قطرهای مربع زده گردیده‌اند پدید آمده که‌این قوس‌های متقاطع، «تاق‌های چهاربخش» را که در معماری سنتی جمهوری اسلامی ایران بسیار چشم می شوند را تداعی می‌نمایند و احتمالاً منبع الهام طراح نیز بوده میباشد.
طراح آرامگاه کمال‌ الملک ، با سود‌گیری خلّاقانه از قوس و با پیچشی که در ایده‌ی کلی آن ساخت کرده، به فیض‌ای ظاهراً مختلف با هندسه‌ای غامض دست یافته میباشد. این طرح نوآورانه، با بکارگیری بنا‌ی قالب‌ای بتنی ایفا گردیده است
واکنش آنی قوس ها و پوشش آنها در صدر انواع هندسی مخروطی شکلی را بوجود آورده اند که ابتکاری میباشد هندسی و با تزئینات کاشی معرق روی آنها، معماری کاشان، یعنی محل نشـو و نمای کمال الملک، یاد‌آوری می‌گردد.
در حرم کمال‌ الملک، دو نوع قوس، چشم میگردد: ۱) شش قوس نیم‌دایره‌ی نما که نسبت دهانه به طول آنها ۱ به ۲/۱ میباشد. ۲) چهار قوس متقاطع که بر روی قطرها چشم میشوند. همینطور رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد در ذیل قوس‌های مهم نما، از روبرو، دو قوس کوتاه‌خیس نیز وجود دارا هستند که در واقع، تلاقی قوس‌های متقاطع می‌باشند.
وسعت کلی آرامگاه کمال‌الملک از قالب‌ای سه‌بُعدی در محیط نتایج آمده میباشد که در یک جنبش قابل انعطاف، دو نوع قوس حافظه گردیده را به هم لینک و پیوند میدهند.
این قوس‌ها و پوشش آن ها در ابتدا، انواع هندسی مخروطی‌شکلی را بر آرامگاه کمال الملک به وجود آورده‌ اند که ابتکاری هندسی بوده و نقط ی اوج ابداع معماری را در سود‌گیری از عنصرها معماری سنتی کشور ایران، در ترکیبی تازه و موزون، علامت می دهد. در‌این سازه، همانند آرامگاه خیام، هندسه، نقشی قابل توجه دارااست و لینک و پیوند عمیق این سازه را با نظام معماری اهل ایران، برقرار نموده است.
طول سنگ قبر در آرامگاه کمال‌ الملک ، ۴۰ سانتی‌متر اکه در ابتدا به صورت منشوری به طول ۲۰/۱متر درآمده میباشد.
سنگ روی مزار بقعه کمال‌ الملک از دو شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بخش مرتفع و خوابیده اما یک دست تراشیده شـده که روی نصیب مرتفع رخ کمال‌الملک بصورت نقش پر رنگ به وسیله آقای ابوالحسن صدیقی حجاری گردیده است.

افزون بر روایات یادشده، از امام رضا روایات متعددی مسجد النبی کوهسنگی مشهد دربرگیرنده آموزه های مهدوی صادر گردیده است؛ روایاتی در بیان نام، تولد، خصوصیات و علامات و غیبت آن حضرت و همچنین اشاراتی کوتاه به چگونگی ظهور و وقایعی که پیش از آن فیس خواهد اعطا کرد.

1.به دنیا آمدن، نام، نسب و خصوصیات
در توضیحات حضرت رضا نکات متعددی درباره به دنیا آمدن حضرت حجت می قدرت یافت. امام رضا در پاسخ به ابن نوح که آرزو می کرد موقتا که برای امام بیعت گرفته شده و به نام او سکه زده اند، حکومت نیز فارغ از خشونت به وی منتقل شود، فرمود:

هرکس از اهل بیت آیتم توجه عموم آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد قرار گرفته و مرجعیت یابد، کشته شده یا در بستر خواهد مرد تا وقتی که آفریدگار جوانی از اهل بیت را برای این کار مبعوث کند که ولادت و رشدش مخفی، البته دودمانش مشخص هست.

امام به دو ویژگی از حضرت حجت اشاره می کند که به ظاهر قابل گردآوری نیست؛ نهفته بودن به دنیا آمدن و رشد و معلوم بودن پدر و اجداد. ولی مروری بر روایات ائمه اطهار این تنافی را از بین می‌برد؛ زیرا در این روایات به طور های گوناگون پدران حضرت حجت معرفی شده اند و در نسب و خویشاوندان او ابهامی نیست، البته اصل تولد و همچنین رویش امام بر مردم پوشیده مانده می باشد. این ویژگی را می توان علامتی دیگر برای امام فرصت دانست؛ زیرا هیچ یک از امامان واجد آن نبوده اند.

در حقیقت امام عصر از اولیهِ به دنیاآمدن در رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد غیبت از عموم به راز برده و مردم، شاهد رویش و تعالی شدن او نبوده اند. این ویژگی مایۀ ابتلای جامعه شیعه نیز بوده می‌باشد؛ زیرا اصل بارداری همسر امام عسکری و همچنین شیرخوارگی و رشد آن امام، مورد شک و تردید و انکار قرار گرفت و جامعه شیعی در گیر امتحان و ابتلای الهی شد. برخی از مرگ او گفتند و بعضا اصل وجودش را انکار کردند، درحالی که چنین غیبت هایی حتی درباره نبی خداوند نیز سابقه داشت. این ابتلا برای کسانی بود که در عصر غیبت زندگی می کردند، نه برای آنها که حضور امامان و مرگ آنها‌را شاهد بوده اند.

این آرم در روایات دیگر حضرت رضا به شکلی دیگر آورده شده می باشد. در کافی و هدایة الکبری از او بیان شده: لَا یُرَی جِسْمُهُ وَ لَا یُسَمَّی اسْمُهُ؛ جسمش دیده نمی شود و نامش را نمی برند. در نقل شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد هدایة الکبری، برهان نام نبردن از امام عصر این گونه توضیح داده شده که «تا نامش بر دشمنان مخفی بماند و او را نشناسند.»

مسجد، نام جای و در لغت به معنای مکان سجده و مسجد النبی کوهسنگی مشهد عبادت است[1] و در اصطلاح، به مکانی گفته می‌شود که جایگاه عبادت و خضوع است. هر یکسری کلمه و واژه مسجد درخصوص چهار دیواری خاصی به شغل می‌رود که برای عبادت تاسیس شده است، ولی در اسلام تمامی زمین، پاک و پاکیزه میباشد و می تواند سجده‌گاه و مسجد مؤمن قرار گیرد.
فرستاده اکرم(ص) در حدیثی بعداز ذکر فضیلت مسجد الحرام و مسجد الأقصی، به ابوذر فرمود: «حیثما ادرکتک الصلاة فصلِّ و الأرض لک مسجد؛[2] هر جا وقت نماز رسید، به عبارتی جا نماز بخوان که سرتاسر زمین برای تو مسجد می باشد».
واژه مسجد، با صیغه‌های متفاوت 29 توشه آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد در قرآن به عمل رفته و در بیشتر مورد ها، منظور مسجد الحرام میباشد که تحت عنوان اول مسجد روی زمین شناخته و برای عبادت عموم تاسیس شده است:
) إِنّ أَوّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلّذی بِبَکّةَ مُتوشهَکًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ(؛[3]
«اولیه منزل‌ای که برای عموم قرار داده گردیده‌است، منزل‌ای می باشد در مکه که مایه برکت و هدایت برای جهانیان هست».
مهم ترین نقش مسجد، مرکزیت بخشیدن به عبادت مسلمانها هست. مسجد محیطی، هست که بشر ناپاک نباید وارد آن خواهد شد و دور و بر و زمین آن می بایست از هر سیرتکامل زشتی محفوظ باشد.
مسجد ضمن مرکزیت برای عبادت، محلی برای نماد دادن اتحاد و هماهنگی امّت و تمسّک جمعی به «حبل الله» چهت نیل به هدف ها الهی و انسانی، مرکزی برای حکومت و آنگاه، مکانی برای یاددادن و تعلّم بود.
درین نوشته، سعی بر این می‌باشد که ضمن شناخت بیشتر با رده و آداب مسجد، وظایف شخص در قبال مسجد و نقش سازنده آن را در معاش تبیین کنیم و گامی برای رونق بیشتر مساجد برداریم. ان‌شاء الله
الف) مقام مسجد
مسجد در فرهنگ اهل بیت(ع) مهمان‌منزل پروردگار در زمین، منزلت نزولد خیرات و برکات آسمانی، منزل درایت و عبادت، علاقه و محبت، صفا و صمیمیت، ایثار و عفو و بخشش، تجلی‌گاه فردوس در زمین و تفریح‌گاه موحّدان می باشد.[4]
پیامبر اکرم(ص)، در اولی گام برای تشکیل حکومت اسلامی، مسجد النبی را در مدینه شالوده‌گذاری کرد که اول مقر علمی، سیاسی، اجتماعی و حکومتی اسلام به شمار آمد و تحت عنوان راس یادگرفتن معارف اسلامی و آدم ‌سازی و مرکز حکومت و سیاست‌گذاری شناخته شد.
1. منزل معبود
معبود متعال می‌فرماید:
)وَ أَنّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أَحَدًا([5]؛
«مساجد برای خداست. پس احدی را جز رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد وی نخوانید»؛ یعنی کلیه چیز در مساجد برای خداست و مسجد باید مکان تبلیغ بها‌های الهی باشد.
پیامبر خدا(ص) فرمود: «در تورات درج گردیده است که: منزل‌های اینجانب روی زمین، مساجد هستند. آفرین به هر کس خویش را در منزل‌اش پاکیزه نماید و آن گاه برای دیدارم به منزل‌ام بیاید. مطلع باشید بر صاحب خانه میباشد که میهمان را گرامی دارد؛ آن‌ها که در ظلمت‌های شب به مساجد میروند، بشارت باد بر آنان به فروغ براق در روز قیامت».[6]
امام صادق(ع) فرمود: «بر شما باد به رفتن به مساجد؛ چون مساجد، منزل‌های آفریدگار در روی زمین هستند. هر کس پاکیزه وارد آنها گردد، خدا او‌را از گناهانش تمیز می‌نماید و اورا در زمره زائران خودش می‌نویسد. پس در مساجد بسیار نماز و دعا بخوانید.[7]
در حدیث قدسی آمده است: «مساجد منزل‌های اینجانب شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد در زمین می باشند. مساجد برای اهل نشانی مسجد النبی کوهسنگی مشهد افق نورافشانی می‌نمایند؛ همانطو که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند».[8]
2. منزل پرهیزکاران

محراب‌ از یک‌ طاق‌ دندانه‌ دار تشکیل‌ یافته‌ که‌ بر فراز آن‌ مسجد النبی کوهسنگی مشهد نقوش‌ ظریف‌ اسلیمى‌ نقش‌ شده‌ می باشد‌ و این‌ طاق‌ کنگره‌دار از داخل‌ داراى مقرنس‌هاى‌ صدفى‌ شکل‌ است‌ که‌ در انتهاى‌ آن‌ به‌ نقوش‌ گیاهى‌ زیبایى‌ تر و تمیز‌ شده‌ است‌

*‌ مسجد امام، نقط ی اوج هزار سال معماری در جمهوری اسلامی ایران

نقط ی اوج هزار سال معماری آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد در کشور ایران مسجد امام که شاهکار جاویدان معماری، کاشی‌کاری و نجاری می باشد در جنوب میدان نقش قراردارد و از بناهای اصلی معماری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود.

ایجاد کرد این مسجد که به مسجد جامع عباسی نیز شهرت دارااست به امر فرمانروا‏ عباس اول و در بیست و چهارمی سال سلطنت وی آغاز شده و تزئینات و الحاقات آن در طی جانشینان او به اتمام رسیده هست.

معمار مهندس آن استاد علی‌اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محب‌علی بیک الله بوده‌اند و خوشنویسانی چون علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمد رضا امامی و محمد صالح امامی در آن کتیبه‌نگاری کرده‌اند.

این مسجد از دید ویژگی‌های معماری، تزیینات غنی و آثار نفیس دیگر از برجسته‌ترین اثرها معماری کشور‌ایران می باشد و نمایان‌گر نقطع ی عطف هنر یک هزار سال مسجد سازی در جمهوری اسلامی ایران هست.

قوس نیم گنبد راز در خارجی مسجد 27 متر بلندی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد داراست و بلندی مناره‌ها در حدود 33 متر هست، مناره‌های بالای شبستان از آن هم برتر است در حالی که گنبد روی آن بلندتر از همه قرار واقع شد‌ه‌است.

*‌ گویش گویای معماری بنا در فراخواندن مومنان به تامین مسجد

جلوخان مسجد حالتی دعوت کننده دارااست که جمعیت بیرون را به هواخواهی، امنیت و تجدید قوا در مسجد فرا می خواند.

نمای ایوان به دالان‌ها، طاقچه‌ها، جمع‌های مقرنس‌های روشن و نوارهای درازی از کتیبه‌های سفید درخشان مرتب هست و سراسر آن از کاشی‌های هفت رنگ الوان پوشیده شده که مایه‌های آبی بر بالای پوشش زیرین مرمر با مایه‌های طلایی مستولی هست. دوقابی که در دو طرف مدخل واقع شده طرح سجاده را دارااست که نمازگزار بر آن نماز شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد می خواند.