مسجد خاص ترین، خالص ترین، آرمانی ترین و محتوا مسجد النبی کوهسنگی مشهد گراترین قضیه معماری کشورهای اسلامی میباشد. اصالت دادن به مورد ، مفاهیم و اساس های معنایی درج شده در بطن اصول و ایده های اسلام ضرورتی اصلی میباشد. متاسفانه غفلت از این ضروریات ، امروزه در پیاده سازی مسجد به طور گرایشی مزمن در امده میباشد ، پیاده سازی مسجد امروزی در کشور ایران یعنی به عبارتی ” مصداق گرایی افراطی” اعتنا به مصداقی خاص و سرهم بندی تعدادی عنصر و کالبد شناخته گردیده‌است.
معماری مسجد پیاده سازی گردیده به مدل امروزی در کشورهای مسلمان نشین و بویژه در کشور‌ایران دستخوش تحولات بخش اعظمی شد‌ه‌است تا جایی که مدل های معماری که برای سده های بخش اعظمی با توفیق، پاسخگوی نیازهای جامعه ها گذشته بوده میباشد، در اکثر مواقع به کناری گذاشته گردیده و بجای آن آمیزه ای از مدل امروزی و مدل آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد کلاسیک نشسته میباشد.
ایده برای پیاده سازی معماری مسجد با این رویکردهای جدید الگوهای قبلی را تماما در هم ریخته و میل هایی عمدتا متأثر از مدل امروزی و تا حدی کارکردگرا را پدیدار ایجاد کرد که گاه برای ظواهر سازی صرفا قالب ای از جلوه های معماری سنتی را با خویش دارد. این رویکردهای نو ذیل تأثیر مدرسه امروزی ، تداوم معماری الگویی را به متد قبل با سؤال های مهم مواجه ایجاد کرد.
این میل با جنبه های موفق کارکردگرایی ، گزینش مصالح نو ( و بلکه مختلف مانند سنگ در قبال خشت ) ، و در سود بکارگیری هیبت های نو ، ظواهر معماری روز را به طور کامل تغییر و تحول بخشید و بتدریج با رغبت هایی مانند تبعیت از مدل نئوکلاسیک ، مراحل نو ای را در کشور‌ایران به روش انداخته این پروسه.. یک کدام از تحولات عمده ، مدل پست مدرنیست به معماری پیش از اسلام در زمان پهلوی اولیه و نیز رجعت پست مدرنیستی با رغبت بیشتر در روزگار پهلوی دوم بود.
در سالیان آغازین انقلاب اسلامی منش به نحوه معماری سنتی تشدید گردیده و بعد ها وسیعتری به خویش گرفت، این معماری به هیچ یک از تمایل های گذشته معماری، پایبندی در خویش شم نکرده و با واکنش گزینشی در گزینش هیبت ، گوشه و کنار ، بنا و نظایر آن شالوده گذار مدل التقاطی شد‌ه‌است. این معماری غالبا مدل و یا این که میل بخصوصی را به یاروهمدم نداشته ، و بخش های آیتم عشق خویش را از هر کجا گرد آورده و در پوسته مسجد معاصر عرضه می نماید.
اشکار میباشد که در پیاده سازی معماری مسجد اهل ایران و فضاهای فرهنگی پایبندی بیشتری به جنبه های سمبلیک و نمادین معماری سنتی و قبلی براق مسجد سازی چشم خواهد شد . به کار گیری از نقشه هشت ضلعی پایین تأثیر قبه الصخره در بیت المقدس ، استعمال بیجا از موادتشکیل دهنده سمبلیک مانند گنبد و مناره ( عموما بصورت دوتایی )، بکارگیری کاشی کاری، گچبری و بعضی مواد نو تری مانند سفال در آرایه های نمای داخلی و نمای فرنگی سازه و نیز تجدید حیث اصلی در به کار گیری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عملکردهای گوناگون و متنوع تری نسبت به قبلی مسجدسازی در زمانه قبل از انقلاب و … را می قدرت به عنوان مثال این تغییرات اسم موفقیت .
همینطور حذف بدون نقص گنبد منزل و جایگزینی الگوی شبستان چهار ستونی و نیز چهل ردیف ، حذف الگوی چهار ایوانی ، محو شدن الگوهای دیگری مانند میانسرا ( تراس ) بعنوان فضای سرگشاده و آزاد آن ، جابجایی آبگینه به وضوخانه آن هم بیشتر در پایین زمین مسجد ( یا این که به عبارتی حوزه فضای خدماتی )، برای مثال تحولاتی میباشد که در کالبد و فضای مسجد پدیدار شد‌ه‌است.
گرچه معماری امروز از جهاتی مبتلا آسوده انگاری مفرط گردیده و دارنده مشکلات بیشماری میباشد، معماری مسجد و فضاهای فرهنگی نیز از این دست تعرضات مصون نمانده اند. در کنار این تغییرات محتوم و نا گزیر ، گاه ابداعات بی بها و بی مایه ای مانند به کار گیری از عنصرها سمبلیک در دکورا سیون داخلی مسجد اهل ایران نیز در مساجد امروزی شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد جمهوری اسلامی ایران مشهود است. از آن گزاره می شود به به کار گیری بی آیتم از گنبد و گلدسته در مساجد آنهم بشكل كاذب و به طور کامل ابتدایی اشاره کرد.
مسجد خاص ترین، خالص ترین، آرمانی ترین و محتوا مسجد النبی کوهسنگی مشهد گراترین قضیه معماری کشورهای اسلامی میباشد. اصالت دادن به مورد ، مفاهیم و اساس های معنایی درج شده در بطن اصول و ایده های اسلام ضرورتی اصلی میباشد. متاسفانه غفلت از این ضروریات ، امروزه در پیاده سازی مسجد به طور گرایشی مزمن در امده میباشد ، پیاده سازی مسجد امروزی در کشور ایران یعنی به عبارتی ” مصداق گرایی افراطی” اعتنا به مصداقی خاص و سرهم بندی تعدادی عنصر و کالبد شناخته گردیده‌است.
معماری مسجد پیاده سازی گردیده به مدل امروزی در کشورهای مسلمان نشین و بویژه در کشور‌ایران دستخوش تحولات بخش اعظمی شد‌ه‌است تا جایی که مدل های معماری که برای سده های بخش اعظمی با توفیق، پاسخگوی نیازهای جامعه ها گذشته بوده میباشد، در اکثر مواقع به کناری گذاشته گردیده و بجای آن آمیزه ای از مدل امروزی و مدل آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد کلاسیک نشسته میباشد.
ایده برای پیاده سازی معماری مسجد با این رویکردهای جدید الگوهای قبلی را تماما در هم ریخته و میل هایی عمدتا متأثر از مدل امروزی و تا حدی کارکردگرا را پدیدار ایجاد کرد که گاه برای ظواهر سازی صرفا قالب ای از جلوه های معماری سنتی را با خویش دارد. این رویکردهای نو ذیل تأثیر مدرسه امروزی ، تداوم معماری الگویی را به متد قبل با سؤال های مهم مواجه ایجاد کرد.
این میل با جنبه های موفق کارکردگرایی ، گزینش مصالح نو ( و بلکه مختلف مانند سنگ در قبال خشت ) ، و در سود بکارگیری هیبت های نو ، ظواهر معماری روز را به طور کامل تغییر و تحول بخشید و بتدریج با رغبت هایی مانند تبعیت از مدل نئوکلاسیک ، مراحل نو ای را در کشور‌ایران به روش انداخته این پروسه.. یک کدام از تحولات عمده ، مدل پست مدرنیست به معماری پیش از اسلام در زمان پهلوی اولیه و نیز رجعت پست مدرنیستی با رغبت بیشتر در روزگار پهلوی دوم بود.
در سالیان آغازین انقلاب اسلامی منش به نحوه معماری سنتی تشدید گردیده و بعد ها وسیعتری به خویش گرفت، این معماری به هیچ یک از تمایل های گذشته معماری، پایبندی در خویش شم نکرده و با واکنش گزینشی در گزینش هیبت ، گوشه و کنار ، بنا و نظایر آن شالوده گذار مدل التقاطی شد‌ه‌است. این معماری غالبا مدل و یا این که میل بخصوصی را به یاروهمدم نداشته ، و بخش های آیتم عشق خویش را از هر کجا گرد آورده و در پوسته مسجد معاصر عرضه می نماید.
اشکار میباشد که در پیاده سازی معماری مسجد اهل ایران و فضاهای فرهنگی پایبندی بیشتری به جنبه های سمبلیک و نمادین معماری سنتی و قبلی براق مسجد سازی چشم خواهد شد . به کار گیری از نقشه هشت ضلعی پایین تأثیر قبه الصخره در بیت المقدس ، استعمال بیجا از موادتشکیل دهنده سمبلیک مانند گنبد و مناره ( عموما بصورت دوتایی )، بکارگیری کاشی کاری، گچبری و بعضی مواد نو تری مانند سفال در آرایه های نمای داخلی و نمای فرنگی سازه و نیز تجدید حیث اصلی در به کار گیری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد عملکردهای گوناگون و متنوع تری نسبت به قبلی مسجدسازی در زمانه قبل از انقلاب و … را می قدرت به عنوان مثال این تغییرات اسم موفقیت .
همینطور حذف بدون نقص گنبد منزل و جایگزینی الگوی شبستان چهار ستونی و نیز چهل ردیف ، حذف الگوی چهار ایوانی ، محو شدن الگوهای دیگری مانند میانسرا ( تراس ) بعنوان فضای سرگشاده و آزاد آن ، جابجایی آبگینه به وضوخانه آن هم بیشتر در پایین زمین مسجد ( یا این که به عبارتی حوزه فضای خدماتی )، برای مثال تحولاتی میباشد که در کالبد و فضای مسجد پدیدار شد‌ه‌است.
گرچه معماری امروز از جهاتی مبتلا آسوده انگاری مفرط گردیده و دارنده مشکلات بیشماری میباشد، معماری مسجد و فضاهای فرهنگی نیز از این دست تعرضات مصون نمانده اند. در کنار این تغییرات محتوم و نا گزیر ، گاه ابداعات بی بها و بی مایه ای مانند به کار گیری از عنصرها سمبلیک در دکورا سیون داخلی مسجد اهل ایران نیز در مساجد امروزی شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد جمهوری اسلامی ایران مشهود است. از آن گزاره می شود به به کار گیری بی آیتم از گنبد و گلدسته در مساجد آنهم بشكل كاذب و به طور کامل ابتدایی اشاره کرد.
امامزاده محمدرضا لنگر