در واقع به لحاظ میرسد که آتشکده های زرتشتیان مسجد النبی کوهسنگی مشهد جمهوری اسلامی ایران و چهارطاقی آنان تحت عنوان الگویی برای ایجاد کرد مسجد اهل ایران بود و از طرفی خیلی از مساجد بر روی همین آتشکده ها و کلیساهای مسیحیان سازه شدند و از همین روش بود که معماری اسلامی در شیوه تکامل قدم برداشت و طولی نکشید که آنچه از دیگرافراد تاسی کرده بود تجدید لحاظ کرد و آنهایی را که با طبیعت و مقتضیاتش هماهنگی نداشت و بیگانه می نمود و یا این که با ذوق وسلیقه اش سازگاری نداشت، راحذف کرد و خویش تحت عنوان یک معماری با هویتی غیر وابسته در معاش عموم مطرح شد.
مسجد در کشور‌ایران درصدر اسلام برنامه ای آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد عربی داشتند؛ البته به ندرت مسجد اهل ایران خصوصیت خویش را با دو جزء بسیار سابق در معماری قبل از اسلام (اتاق گنبددار و حیاط) بسیار بی نیاز کرد.
اتاق گنبددار یا این که از معماری کاخ زمان ساسانیان سرچشمه گرفته بود و یا این که از آتشکده های ساسانی که بسیار رایجتر و خرد خیس بودند و چهار اساس با ورودیهای قوسی صورت داشتند که به آن‌ها چهارتاقی گفتند. این دو خصوصیت نقل شده خاص مسجد اهل ایران میباشد.
مساجد چهارایوانی، با ساخت و ساز فضای گنبدخانه ای در کنار محراب، تأکید بر پایه قبله و جهت گیری شمالی، جنوبی خصوصیت های اساسی مسجد اهل ایران را به خصوص در زمان قرنها پنجم و ششم هجری به خویش تخصیص داده میباشد.
مسجد در جمهوری اسلامی ایران در زمان قرن ها پنجم و ششم هجری در وجود الگوی چلیپا معرفی شد‌ه‌است و انگیزه این تفاوت را در معانی مشترک فرهنگ وتمدن اهل ایران و اسلامی کاوش می نماییم، که در بقیه تمدنها اینگونه اشتراکی وجود نداشته میباشد.
الگوی چلیپا که در وحدت بخشیدن به ساختارهای فضایی یک سازه نقش مهمی داراست؛ ریشه در معماری پیش از اسلام دارااست و برای نخسین بار در معماری بعداز اسلام در قرن ششم هجری در مسجد اهل ایران ظواهر گشته و انگیزه این تغییر و تحول درین مدت در پندار های حاکمان و فیلسوفان و هنرمندان زمان آل بویه به بعد از آن بوده میباشد که همواره خواستار لینک درنگ اهل ایران با فکر اسلامی بوده اند.
بیشتر بخوانید: مسجد ساوه (اولیه تاثیر تاریخی ثبتی استان مرکزی مسجد جامع ساوه با 1000 سال عمر)
طرح
نخست سده سوم هجری و با توسعه و گسترش شهر ها و روستاها، مسجد گران قدر و باشکوهی در بیشتر شهر ها با تهرنگ شیستان بومسلمی بنیاد شوید.
مساجد جمهوری اسلامی ایران صدر اسلام تا پیش از زمان آل بویه رواقی بوده اند. ولی از آن عصر به آن‌گاه با دقت خاص بزرگان، حکما، پادشاهان و بالاخص هنرمندان معمار و سازه مساجد با دگرگونی عمده ای مواجه شـدند و طرح های شبستانی و بعد ها چهل ستونی با اجراهای مناسب و بویژه نماسازی های بسیار چشمگیر از هنر بخصوص در زمان صفویه رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد به وجود آمدند.
پروسه تشکیل داد مسجد در جمهوری اسلامی ایران از زمان صفویه تا امروز هم زیرا با اصالت از طرح و نقوش بس قشنگ در نماسازی ها فایده زیاد برده میباشد، که در مواقعی فراوان اثرها بدیع و شگرف برای کشور ایران به عالم اسلام نثار شده است.
کلاً، مسجد اهل ایران در تشکیل داد می بایست از سه اصل: پیاده سازی، اجرای بنا ای و نماسازی های شگرف الهی بهره مند باشـد و با به کارگیری از مصالح مختلف و با حسن سـلیقه اخلاق گردد تا زیباسازی مسجد را از هر جهت بی نقص سازد.
پیرو تشکیل داد مسجد در ساختار مساجد مدرن، خلال پیش گویی این سه اصل، ضروری میباشد فضاهای مایحتاج در مقیاسی قابل قبول و سـپس با نظر اصول معماری ساخته خواهد شد تا مسجد غیر از کانون توحیدی، با فضاهای خویش باعث تولید علت های فرهنگی، آموزشـی، پژوهشـی، تحقیقاتی، هنری، تفریحی ورزشی و … برای عوام مردم، خصوصاً جوانشماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد ها شـود.
در واقع به لحاظ میرسد که آتشکده های زرتشتیان مسجد النبی کوهسنگی مشهد جمهوری اسلامی ایران و چهارطاقی آنان تحت عنوان الگویی برای ایجاد کرد مسجد اهل ایران بود و از طرفی خیلی از مساجد بر روی همین آتشکده ها و کلیساهای مسیحیان سازه شدند و از همین روش بود که معماری اسلامی در شیوه تکامل قدم برداشت و طولی نکشید که آنچه از دیگرافراد تاسی کرده بود تجدید لحاظ کرد و آنهایی را که با طبیعت و مقتضیاتش هماهنگی نداشت و بیگانه می نمود و یا این که با ذوق وسلیقه اش سازگاری نداشت، راحذف کرد و خویش تحت عنوان یک معماری با هویتی غیر وابسته در معاش عموم مطرح شد.
مسجد در کشور‌ایران درصدر اسلام برنامه ای آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد عربی داشتند؛ البته به ندرت مسجد اهل ایران خصوصیت خویش را با دو جزء بسیار سابق در معماری قبل از اسلام (اتاق گنبددار و حیاط) بسیار بی نیاز کرد.
اتاق گنبددار یا این که از معماری کاخ زمان ساسانیان سرچشمه گرفته بود و یا این که از آتشکده های ساسانی که بسیار رایجتر و خرد خیس بودند و چهار اساس با ورودیهای قوسی صورت داشتند که به آن‌ها چهارتاقی گفتند. این دو خصوصیت نقل شده خاص مسجد اهل ایران میباشد.
مساجد چهارایوانی، با ساخت و ساز فضای گنبدخانه ای در کنار محراب، تأکید بر پایه قبله و جهت گیری شمالی، جنوبی خصوصیت های اساسی مسجد اهل ایران را به خصوص در زمان قرنها پنجم و ششم هجری به خویش تخصیص داده میباشد.
مسجد در جمهوری اسلامی ایران در زمان قرن ها پنجم و ششم هجری در وجود الگوی چلیپا معرفی شد‌ه‌است و انگیزه این تفاوت را در معانی مشترک فرهنگ وتمدن اهل ایران و اسلامی کاوش می نماییم، که در بقیه تمدنها اینگونه اشتراکی وجود نداشته میباشد.
الگوی چلیپا که در وحدت بخشیدن به ساختارهای فضایی یک سازه نقش مهمی داراست؛ ریشه در معماری پیش از اسلام دارااست و برای نخسین بار در معماری بعداز اسلام در قرن ششم هجری در مسجد اهل ایران ظواهر گشته و انگیزه این تغییر و تحول درین مدت در پندار های حاکمان و فیلسوفان و هنرمندان زمان آل بویه به بعد از آن بوده میباشد که همواره خواستار لینک درنگ اهل ایران با فکر اسلامی بوده اند.
بیشتر بخوانید: مسجد ساوه (اولیه تاثیر تاریخی ثبتی استان مرکزی مسجد جامع ساوه با 1000 سال عمر)
طرح
نخست سده سوم هجری و با توسعه و گسترش شهر ها و روستاها، مسجد گران قدر و باشکوهی در بیشتر شهر ها با تهرنگ شیستان بومسلمی بنیاد شوید.
مساجد جمهوری اسلامی ایران صدر اسلام تا پیش از زمان آل بویه رواقی بوده اند. ولی از آن عصر به آن‌گاه با دقت خاص بزرگان، حکما، پادشاهان و بالاخص هنرمندان معمار و سازه مساجد با دگرگونی عمده ای مواجه شـدند و طرح های شبستانی و بعد ها چهل ستونی با اجراهای مناسب و بویژه نماسازی های بسیار چشمگیر از هنر بخصوص در زمان صفویه رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد به وجود آمدند.
پروسه تشکیل داد مسجد در جمهوری اسلامی ایران از زمان صفویه تا امروز هم زیرا با اصالت از طرح و نقوش بس قشنگ در نماسازی ها فایده زیاد برده میباشد، که در مواقعی فراوان اثرها بدیع و شگرف برای کشور ایران به عالم اسلام نثار شده است.
کلاً، مسجد اهل ایران در تشکیل داد می بایست از سه اصل: پیاده سازی، اجرای بنا ای و نماسازی های شگرف الهی بهره مند باشـد و با به کارگیری از مصالح مختلف و با حسن سـلیقه اخلاق گردد تا زیباسازی مسجد را از هر جهت بی نقص سازد.
پیرو تشکیل داد مسجد در ساختار مساجد مدرن، خلال پیش گویی این سه اصل، ضروری میباشد فضاهای مایحتاج در مقیاسی قابل قبول و سـپس با نظر اصول معماری ساخته خواهد شد تا مسجد غیر از کانون توحیدی، با فضاهای خویش باعث تولید علت های فرهنگی، آموزشـی، پژوهشـی، تحقیقاتی، هنری، تفریحی ورزشی و … برای عوام مردم، خصوصاً جوانشماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد ها شـود.
امامزاده محمدرضا لنگر