مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

زمانی که نبی اکرم(ص) این مقاله را فرمودند، بت پرستان مبتلا اختلاف شدند و هر گروهی چیزی گفتند:

گروهی در توجیه بت پرستی خرافاتی را مطرح کرده و گفتند: در واقعیت ما این چوب و سنگ دست تراش خویش را نمی پرستیم، بلکه خدای سبحان را می پرستیم. چون خدای سبحان در مظاهری از بزرگان انسان حلول کرده و آن موجودات محل حلول خدای سبحان گردیده اند، ما در واقعیت آن حلول کننده و روح بت ها را می پرستیم خیر محلّ را.

اشخاصی دیگر گفتند: بزرگانی از دربین ما رفتند که از قرب الهی منتفع بودند و زیرا تقرب به مسجد النبی کوهسنگی مشهد آن‌ها سودمند میباشد. برای گرامی داشت آنان پیکره یشان را به طور مجسمه درآورده و در قبال آن که حافظه آور قداست وی میباشد فروتنی داریم.

تیم سوم گفتند: هنگامی خدای سبحان انسان(ع) را آفرید به ملائکه امر سجده داده ما که فرزندان بشر هستیم برای سجده کردن در قبال بشر، از ملائکه سزاوارتریم، زیرا در آن صحنه نبودیم تا در قبال انسان سجده کنیم، پیکر و مجسمه ای از او ساخته، در قبال آن سجده میکنیم، تا در واقعیت در قبال بشر نخستین سجده کرده باشیم و از این شیوه به معبود تقرّب پیدا کنیم، همان گونه که شما در قبال کعبه سجده میکنید ما هم در قبال بت ها سجده میکنیم و همان طور که شما در شهرهای دیگر، در مساجد عبادت میکنید و برای هر مسجد، محرابی می سازید که متوجه کعبه میباشد و در محراب به سمت کعبه می ایستید یا این که به سمت محراب عبادت میکنید، ما نیز در قبال بت ها می ایستیم.

بت پرستان امروز نیز همانند بت پرستان روز گذشته مثل بودایی ها و بت پرستان هند و... می‌گویند آن چه ما می پرستیم رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد پیکرهای اشخاص پاک و مقدّس میباشد.

نبی اکرم(ص) بعد از شنیدن سخنان بت پرستان به آنان فرمود: شما بیراهه می‌روید، چون که شما می‌گویید: معبود در بشر هایی که با این شکل بوده اند حلول نموده است، بایستی بدانید که ممکن وجود ندارد خدای سبحان در موجودی دنیوی حلول نماید، چون شرط حلول شی ء در شی ء دیگر، دنیوی بودن هر دو شی ء میباشد یعنی حالاّ و محلّ هر دو می بایست دنیوی باشند. برای مثالً رنگ و طعم و عطر و مانند آن که در میوه حلول می نماید یا این که در ظواهر وروی محل میباشد یا این که مجموعاَ ظواهر و داخل و داخل آن، و جانور ازلی و قدیم هیچوقت در موجد دنیوی حادث حلول نمی نماید. چون سنجیده وجود ندارد یک موجودی که حادث میباشد و موجودی که ازلی میباشد در یکدیگر حلول نمایند و در شرایطی که بر فرض حلولی باشد به طبعً یا این که هر دو حادثند یا این که هر دو ازلی.

این برهان، ناظر به گردآوری در بین نقیضین میباشد. چون وی ازلی میباشد و مو جود ازلی در حادث حلول نمی نماید.

چنان که تکان و سکون، تغییر‌و تحول، زوال و امثال آن برای موجودات طبیعی ممکن میباشد ولی برای جان دار ازلی محال میباشد، معین می‌شود که حلول آفریدگار در بت ها محال میباشد.

فرستاده اکرم(ص) خطاب به بت پرستانی که رازّ بت پرستی خویش را تجلیل از مردان مقدّس و پایگاهّب می دانستند، فرمود: در شرایطی‌که شما در قبال این بت ها خشوع می‌کنید و شریف ترین عضو یعنی صورت و پیشانی خویش را در قبال آنها بر خاک مالیدید، دیگر برای خدای سبحان چه عظمت و جلالی قایل خواهید بود، و چه کسی به شما شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد فرمان داده که در قبال بت ها اینگونه کرنش و خشوع فرمایید؟ حضرت خطاب به مجموعه سوّم که بت پرستی خویش را سجده در پیشگاه بشر(ع) دانسته و قضای فاتت به اکانت می‌آورند، فرمود: آدم در شرایطی که بخواهد معبود را اطاعت نماید، می بایست به فرمان خدای سبحان باشد و چنانچه دستوری نرسد، خویش آدم حق تشریع و نوآوری فرمان عبادی را ندارد، چون این فعالیت هواپرستی میباشد خیر خداپرستی اصل پرستش معبود را عقل و وحی تأیید می نماید اما کیفیت پرستش بایستی از خدای سبحان رسد، همگی ما عبد حقیم، معبود به ما فرمان داده که «لحاظ ما کنتم فولّوا وجوهکم شطره»(42) هر جا می‌باشید صورت خویش را به سمت خداوند فرمایید. براین اساس کعبه، محل پرستش، قبله، و مسجود الیه مجموع بندگان خداست، سجده ما برای خداست خیر برای کعبه. به این ترتیب سجده برای بشر به فرمان خدای سبحان بود، البته شما برای بت پرستی از سوی خدای سبحان دستوری ندارید و ثانیاً ما پروردگار را سجده میکنیم خیر کعبه را، کعبه خدا ما وجود ندارد، ولی بت ها خدا شماست و زیرا نمی توانند برای توجیه بت پرستی استدلال عقلی یا این که استدلال نقلی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد عرضه نمایند که خدای سبحان به آنان اذن بت پرستی داده میباشد، در واقعیت آن‌ها مجاب شدند، هر که از صفای درون و ضمیر بهره مند باشد، هنگامی ادله بر وی اقامه گردد، آن را می پذیرد.

بعد از برهان های فرستاده اکرم(ص) در مقابل رهروان ادیان و مذهبها مختلف. آن هم با درنگ و فکر. بعداز سپری شد سه روز سرویس نبی آمده و به آن حضرت ایمان آوردند آن‌ها بیست و پنج نفر بودند که از هر فرقه ای پنج نفر و در غایت گفتند: «ما رأینا مثل حجّتک یا این که محمّد لنشهد انّک پیامبر اللّه(ص)»(43) ما تا به امروز با استدلالی به قوت و عامل شما روبرو نشده بودیم و اینک به رسالت تو شهیدشدن میدهیم و مسلمان می شویم.

با دقت به دلیل رسول اکرم(ص) و دلیل سفت آن حضرت در قبال رهروان ادیان متفاوت و سرنوشت تسلیم شدن آن‌ها، به کار گیری می گردد که ما مسلمانان در هر وقتی بایستی با استعمال از سیره آن حضرت در قبال رهروان مذهب ها و ادیان با به کارگیری از دلیل و دلیل قویم و راهنمایی حسنه و جدال احسن واکنش کرده و دل های آنان‌را متأثر کرده، و به سمت حق یعنی اسلام، سوق دهیم.

اگرچه در طول فرستاده اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بیشتر مساجد مدینه در باب فعالیتهای آموزشی آیتم استعمال بودند، ولی مسجد نبوی تحت عنوان منزلت مهم و مهمترین راءس فراگیری قرآن و فقه اسلامی به شمار میرفت؛ چون درین مسجد، ملعم گرانقدر انسانیت و پیام‌آور علم و معرفت - حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) - خویش به فعالیت یاد دادن و تربیت مسلمان ها درگیر بود و در پرتو تعالیم وحی، فصلهای نوینی از اصول و مبادی دانشهای اسلامی را برایشان عرضه میکرد. آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) بعداز ادای نماز، مسلمانها را به فرا تصاحب کردن قرآن و فقه آئین آشنا می‌تشکیل داد.
از صفوان بن عسال داستان گردیده که ذکر کرد: به حضور نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) رسیدم در حالی که آن حضرت بر بُرد سرخ فام مسجد النبی کوهسنگی مشهد خویش توکل زده بود؛ پهنا کردم ای پیامبر خداوند! اینجانب برای آموزش علم وکسب معرفت به‌این مسجد روی آوردم. فرستاده معبود (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: آفرین بر تو؛ تویی که پویای دانش و علم هستی. ملائکه با بال و پر خود وجود دانشجو را دربرمی‌گیرند و چنان در پیرامون وی انباشته میگردند تا آنجا که اسمانِ جهان را از محبت خویش به دانشجو سرشار میسازند، دوستی آنچه دانشجو در طلب آن میباشد. (29)
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در محافظت مطالب به اصحاب خویش می‌فرمود: «نَضّراَلله إمرءً سمِعَ مِنّا حَدیثا فَحفظهُ و بلَّغِهُ غَیَرهُ»؛ آفریدگار خرسند نماید کسی را که از ما سخنی بشنود و آن را نگهداری نماید و به دیگری برساند. ابن‌ماجه از ابوهریره قصه کرده که فرستاده پروردگار (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌اعلام کرد: «مَن جاءَ مَسجدی هذا لَم یاتِهِ اِلاّ الخَیر یَتعلّمَهُ اَو یُعلّمُهُ فَهُوَ بِمنزلهِ المُجاهِدِ فِی سَبیِلِ اللهِ»؛ (30) کسی که به مسجد اینجانب بیاید و علت‌ی وی از این وارد شدن، آموزش علم یا این که تعلیم به دیگری باشد، به سان مجاهدی میباشد که در شیوه خداوند به جهاد میپردازد. همینطور قصه گردیده است که پیامبر خداوند (صلی الله علیه و آله و سلم) به اصحاب می‌فرمود: «اَفَلا یَغدوَ اَحَدُکُم اِلیُ المَسجدِ فیَعلَمَ اَو یَقرأ آیتینِ اینجانب کِتابِ اللهَ عَزوَّجَلَُّ....»؛ (31) آیا یکی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد شما به مسجد نمی‌آید تا بیاموزد یا این که بخواند دو آیه از آیه‌ها کتاب معبود را. از اصحاب نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز ماجرا گردیده که به آن حضرت می‌گفتند: «اِنَّما نَجلِسُ عِندکَ لنتعلَّمَ مِنکَ»؛ (32) همانا مقصود ما از نشستن نزد تو این میباشد که از تو علم بیاموزیم.
فعالیتهای آموزشی مساجد در بعد از ظهر خلفای صدر اولیه (41-11 هـ ق.)
بعد از رحلت نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) عمل درس دادن و فعالیتهای آموزشی در مساجد همچنان ادامه یافت و روز آپ دیت روند رویش و شکوفایی خویش را پیمود. شهر مدینه از آن‌جا که منزلت فرستاده پروردگار (صلی الله علیه و آله و سلم) و محل معاش صحابه‌ی بلندمرتبه آن حضرت و نیز راس خلافت بود، در آن فرصت تحت عنوان تبارک‌ترین مقر علم ها و معارف اسلامی درآمد؛ چنان که دانشجو یان و شیفتگان واقعیت از هر سو جهت دریافت علم روانه آن دیار می‌شدند. (33) محققان و فقهای والا با تشکیل رینگ‌های رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد علمی در مساجد تبارک این شهر، به عمل فراگیری قرآن وتعلیم مسائل فقاهتی به مسلمانها می‌پرداختند. در حیات الصحابه به گزارش طبرانی آمده میباشد که: «روزی ابوهریره از بازار مدینه می‌سپری شد، پس لحظه‌ای در آنجا پندار کرد و خطاب به بازاریان خاطرنشان کرد: چرا شما تا این اندازه ناتوانید؟ گفتند یا این که اباهریره مگر چه گردیده است؟ اظهار کرد: در آنجا به جا مانده پیامبر خداوند (صلی الله علیه و آله و سلم) را تقسیم می‌نمایند و شما اینجا میباشید؟ آیا شما نمی‌روید تا بخش و فایده‌ی شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد خویش را از آن برگیرید؟ گفتند: ما در مسجد، گروهی را در حالا عبادت دیدیم و گروهی دیگر را در اکنون دعوا و رسیدگی مسائل فقهی یافتیم. ابوهریره اذعان کرد: وای بر شما! همین ارثیه پیامبر معبود میباشد.» (34)

قتدار تربیت و ارشاد موثر را نداشته و از بازی نقش مربیگری برای فرزندان، عاجز میگردند.علی (علیه ‏السلام) آموزگار تعالی بشریت در منشور تربیتی خویش به امام حسن مجتبی (علیه ‏السلام)، بدین نکته قابل توجه و دقیق دقت نموده و بینش تربیتی گران سنگی ارائه کرده است؛ آن حضرت فرموده اند:“فرزند دلبندم! زیرا دیدم سالیانی را پشت راز گذاشته و به سستی در افتاده ام، به این وصیت برای تو اقدام نموده ام و خصلت هایی را در آن بر شمردم قبل از آن که مرگ بشتابد و من‌را دریابد و آنچه در فکر دارم به تو ناگفته ماند یا این که تفکر‏‌ام همانند تنم، نقصان بهم رساند یا این که قبل از موعظه اینجانب، پاره‌‏ای خواهش‌های نفسانی بر تو برنده خواهد شد یا این که فریبندگی های عالم تو‌را بفریبد و همانند شتری گریزان و نافرمان باشی. و به ‏صحت که دل جوان، همانند زمین ناکشته میباشد، هر چه در آن افکنند، بپذیرد.پس به آرامش آموختنت پرداختم قبل از آن که دلت مشقت بار خواهد شد و خِرَدت، هوایی دیگر گیرد… -و در بخش دیگر آن، میفرماید: “…- زیرا به فعالیت تو چونان پدری کریم و مهربان التفات داشتم و مسجد النبی کوهسنگی مشهد بر وقار آموختنت کوشش گماشتم، چنان‏ دیدم که‌این مداقه در عنفوان جوانی‌ات به شغل رود و در فصل بهار زندگانی که ‏نیتی منزه داری و نفسی صاف و بی‏ آلایش..ج) مقصود پایانی از تربیت فرزنددر نظام تربیتی اسلام، دعوا هدف ها، از کلیدی ترین مباحث بوده و رده اساسیّی در آن دارااست به دلیل آن که سوای داشتن غرض و گزینش آن، قابلیت و امکان طراحی برنامه و نیز نظارت کار های تربیتی به سادگی ممکن وجود ندارد. در تربیت فرزندان آن هم در جامعه اسلامی، داشتن مقاصد الهی بسی اساسیّ و گزینش کننده میباشد.در حال حاضر سؤال این میباشد که در نظام تربیتی اسلام، مقصود از تربیت چه می بایست باشد؟ آیا غرض فقطً ساخت‌و‌ساز نسل و اضافه کردن بر اعضای جامعه میباشد؟ آیا غرض فقطً رشد فرزند سلامت میباشد؟ آیا مقصود، تربیت نیروی انسانی برای تداوم جامعه اسلامی و به ایفا رسانیدن کارها آن میباشد؟ و یا خلال این‌ها، هدف ها آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد مهمتر و مقدس تری وجود دارااست؟ و بالاخره از طریقه تعالی آموزگار اسلام، علی (علیه‏ السلام)، غرض از داشتن فرزند و تربیت آن چیست؟با نگاهی به نظریات و سیره تربیتی علی (علیه ‏السلام) آشکار میگردد که در نظام تربیت اسلامی، مقصود پایانی از تربیت، وصال فرزند به منزلت اطاعت وعبودیت الهی میباشد، مقصود پایانی، تربیت انسانی میباشد که فرمان بردار معبود و تسلیم درآستان وی باشد.امیرمؤمنان علی (علیه ‏السلام) در ضمن حدیثی قبل از به دنیا آمدن فرزند، غرض پایانی از تربیت را به ‏طور غیر بی واسطه ذکر نموده و به ‏حقیقت آن حضرت در سفره تربیتی خود، به این غرض رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد تحقق بخشیده و فرزندان خویش را با رعایت آن، تربیت نموده‌اند. مرحوم ابن‏ شهرآشوب به مدرک خویش از آن حضرت نقل می نماید که فرمود: “اینجانب از معبود خود، طلب فرزندان قشنگ صورت و نیکوقامت ننموده‌ام، بلکه از پروردگارم مراد‌ام، فرزندانم فرمان بردار وی باشند و از وی بترسند تا زمانی با این صفات به آن ها حیث افکنم، مایه دیده روشنی اینجانب باشند.روانشناسی فقهی مخاطبانسنت مطالعات فرهنگی، در مرز فی مابین علم ها اجتماعی و علم ها انسانی جای‌دارد. در حوزه روانشناسی، مکاتب مختلفی برای استیناف و تحقیق وجود دارااست که مثلا آن‌ها می شود به دو مدرسه رفتارگرا و آشنایی گرا اشاره نمود. رفتارگرایی بر تغییرات قابل مشاهده در خلق و خوی تأکید داشته، و یادگیری را در یک پروسه ارتباطی فی مابین پاداش و جواب آنالیز می نماید؛ هم اکنون آن که آشنایی گرایی، بر تفحص فرایندهای درونی آدم و ادراک شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و فکر وی متمرکز میباشد و تفسیرگر برداشت ها و اخذ‌های درونی وی هست.مدرسه آشنایی گرا در روانشناسی، با سنت مطالعات فرهنگی و در سود عقیده اخذ، پیوندهای مفهومی و طریق شناختی عمیقی دارااست درین طریقه، این پیش فرض وجود داراست که پیام‌های رسانه‌ای دارنده معانی اثبات یا این که ذاتی نیستند، بلکه به هنگام اخذ محتوا از سوی کاربر میباشد که آن‌ها مفهوم پیدا می نمایند. براین اساس، کاربر مولد معناست و آن‌ها را بر شالوده خصوصیات خیالی و وضعیت فرهنگی خویش اخذ و تعبیر می نماید.از نگاه نگارنده، نگرش آشنایی گرا قضیه ای را آماده می‌آورد که پیام‌آفرینان با طرز استنباط خردسالان و نوجوان ها در سنین متعدد از موضوعات و مفاهیم فقهی شناخت پیدا نمایند و با تایید نوعی کاربر محوری در پیوندها، به راه حل‌های نوین و بسیار مؤثری در پیوندها شرعی دست یابند.خوشبختانه در سال های اخیر، توفیق های قابل توجهی بر تاثیر این توجهات به دست آمده، که دسته کتاب های درسی کادو های اسمان در زمان ابتدایی که اخیرا چاپ گردیده است، گواه این معناست. ولی متأسفانه مفاد زیادی نیز پیش میاید که وظایف مهم در نرم‌افزار های فقهی کودک ها حکایت از واگرایی فی مابین رسانه‌های سنتی، مکتوب و الکترونیک در حوزه پیوندها فقاهتی داراست.

یک کدام از کـارکـردهای مسجد، چـهره برداشتن از نقاب فرقـه ­ها و اندیشـه ­های پلید و فاسـد و جریان­ های تخریبی و انحرافی میباشد. این جریان­ ها عقل و اعتقادات مذهبی و اخلاقی ریشه­ دار و اصیل جامعه را غرض قرار می­ دهند. این روشنگری مسجد، با غرض حصول اشخاص جامعه به امنیت درنگ و تامل و همینطور به دور کردن آن­ها از هر نوع باوری که به اعتقادات ایراد وارد ­نماید یا این که آن را در جان عموم سست و لرزان ­کند، جاری ساختن می­ گردد.
مسجد با نقش پویای خویش، نسبت به اشکال ارتداد در سطح های قومیتی، ملی و فی مابین المللی و همینطور تنفر از احکام آیین هشدار می­ دهد و در پاسخگویی به آن­ها پیشگام میباشد؛ برای مثال، بعضا اشخاص از روزه ­د اری متنفر می باشند و معتقدند روزه سبب عقب افتادگی اقتصادی جامعه می­ گردد. برخی دیگر نیز از عفاف مسجد النبی کوهسنگی مشهد و حجاب دل خوشی ندارند؛ چون آن را از مظاهر عقب ماندگی فرهنگی می­ دا نند. مورد ها متعددی از این قبیل وجود داراست که نماد دهندة ارتداد از آئین مبین اسلام میباشد.
2. نقش مسجد در تربیت اخلاقی:
همان طور که مسجد نقش مهمی در تربیت ایمانی اشخاص جامعه دارااست، به به عبارتی اندازه در تربیت اخلاقی شخص شخص مسلمان‌ها در جامعة اسلامی سهم دار میباشد. پیامبرگرامی (صلی الله علیه و آله) ، به مسلمانها فرمان می ­نماید که خویش را به فضیلت ها اخلاقی بیارایند تا خلق و خوی آن­ها به رفتاری اسلامی تبدیل گردد؛ از جانب دیگر، آن­ها را از ارتکاب رذایل اخلاقی نهی می­ نمایند تا از شرّ این رذایل سهل وآسان باشند.
افزون بر این، فرستاده به عموم پیشنهاد می­ نمایند که به رعایت خوی اجتماعی پایبند باشند. همینطور اهتمام ویژه ­ای به بیوه زنان و مستمندان داشته باشند و آن­ها را سوای پژوهش و یاری رها نسازند.
هر کس به‌این اخلاق و رفتار فاضله مرتب میباشد و به هموطنـان و هم کیشان مستمند آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد خویش استیناف می ­نماید، در واقعیت به عبادتی سرگرم میباشد که نزد پروردگار متعال قیمت بالایی داراست. اسلام فقط به بار برداشتن از گنجینة خلق فاضله و نیکو دعوت نمی ­نماید؛ بلکه در قبال آن، بشر­ ها را از کدر کردن آیینة دل با صفات ناپسند و رفتار نکوهیده بر حذر می ­د ارد و از هر نوع صفت، خوی و گفتاری که همبستگی اجتماعی فی مابین اشخاص را کاهش ­دهد، نهی می ­نماید. رسول (صلی الله علیه و آله) می­ فرمایند:
«لَا تَحَاسَدُوا وَلَا تَنَاجَشُوا وَلَا تَبَاغَضُوا وَلاَ تَدَابَرُوا وَلاَ یَبِعْ بَعْضُکُمْ عَلَى بَیْعِ بَعْضٍ وَکُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا. الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ لاَ یَظْلِمُهُ وَلاَ یَخْذُلُهُ وَلاَ یَحْقِرُهُ. التَّقْوَى هَاهُنَا». وَیُشِیرُ إِلَى صَدْرِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ: «بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنَ الشَّرِّ أَنْ یَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ کُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ».91
«به یکدیگر حسد نورزید؛ در معاملة یکدیگر نَجَش نکنید (نجش، اظهار خرید یک کالا رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد به ارزش فراتر، سوای خرید آن، برای فریب مشتری و تحریک وی به خرید میباشد). نسبت به همدیگر کینه نداشته باشید. به یکدیگر پشت نکرده و با هم انقطاع ارتباط نکنید و بر معاملة بقیه افراد وارد نشوید (با پرداخت پولی بیشتر یا این که پیمان فروش ارزان‌خیس، بازدارنده معاملة دیگری نشوید، در حالی که خویش، معامله را ایفا نمی ­دهید). بندگان پروردگار و برادران شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد همدیگر باشید؛ مسلمان اخوی مسلمان میباشد. به وی ستم نمی‌نماید و کمک او‌را شکاف نمی‌نماید؛ زهدوتقوا اینجا میباشد ـ با دست سه توشه به سینه (قلب) خویش اشاره کردند ـ برای فرد مسلمان، همین اندازه از شر و بدی کافی میباشد که اخوی مسلمان خویش را تحقیر نماید.[تجاوز به] مجموع حقوق و دستمزد یک شخص مسلمان بر مسلمان دیگر حرام میباشد

به عبارتی‌طور كه گفته شد زن در ادیان توحیدی و غيرتوحيدي داراي مقام و جایگاه متفاوتي میباشد. در آيين بودا زن مانند تمساح و نهنگ مخوف در رود زندگي معطل مي‌نشيند تا شناوري را شكار كند. در آيين تحريف شدة يهود، براي زن هيچ‌سیرتکامل شخصيت و منزلتي قائل نبودند. اما شكي نيست كه تک تک پيامبران، مدافع بها و رده زن و مخالف ستم به وی بوده‌اند، ولي ضابطه‌هاي تحريف گردیده كتاب‌هاي مقدس، سبب ساز شد در آيين يهود زن و دختر را مايه ننگ بدانند زن در آيين زرتشت خیر بشر، بلكه شيء به شمار مي‌آمد. زن به اندازه‌اي كم قیمت بود كه حتي در انديشه و کلام و رفتارش از خویش عزم‌اي نداشت و ديديم در آيين مسيحيت نيز گرچه سراسر مهرباني و عفو و بخشش میباشد و در آن به مدارا با زنان پیشنهاد گردیده، ولي بعد از تحريف، قیمت زن در آن بسيار پايين آمد. زن شري ضروري، وسوسه‌اي طبيعي و ... میباشد و زن را به عبارتی «حواي مجسم» مي‌دانند كه بشر را از بهشت برين محروم تشکیل داد و هنوز آلتي در مشت شيطان میباشد.
ولی با ظهور اسلام، دريچه‌هاي روشنايي به سوي زن گشوده شد. در اسلام بها ويژه‌اي به زن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بخشيده شد و يازده امام را از صلب دخترش نبی آفریدگار(ص) قرار بخشید. پيامبر اسلامي با گرامي‌داشت زنان و به ويژه تكريم دخترش فاطمه(س) نقش مؤثري در فسخ كردن سنت‌هاي خرافي نا‌آگاهی داشت.
پيامبر(ص) مي‌فرمايند: «دختران خویش را ناپسند مدانيد، به درستي كه دختران، مونس بشر و گران بهايند.»[۴۴]
فرستاده گرامي(ص) در گرامي‌داشت و احترام به دخترش فاطمه(س) پيش‌ قدم و الگوي ديگران بود و مي‌فرمايد: «در هديه دادن به فرزندانتان برابري را رعايت كنيد، ولي در‌صورتی‌که ناگزيريد برخي از آن ها را بر ديگري ترجيح دهيد، دختران را بر پسران مقدم داريد.»[۴۵]
برخلاف ديدگاه‌هايي كه همسر را همانند شيء مي‌دانست و براي وی ارزشي قائل خلا. پيامبر گرامي(ص) مي‌فرمايد: «بهترين شما كسي میباشد كه براي زن و دخترانش بهترين باشد.»[۴۶]
بعداز فرستاده خداوند(ص)، جانشينان آن حضرت، يعني امامان معصوم(ع) بر كرامت و جایگاه زن تأكيدكرده‌اند:
امام راست گو(ع) مي‌فرمايد: «بهترين زنان كساني می باشند كه در هنگام نعمت، آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد شكرگزار باشند و در شکل نداري، راضي و خشنود باشند.»كشكول، ج ۲، ص ۵۰.

و نيز مي‌فرمايد: «مردي كه زنان را بيشتر دوست داشته باشد، ايمانش فزوني مي‌يابد.»[۴۷]
حضرت مهدی(عج) مي‌فرمايد: «دختر پيامبر براي اینجانب الگويي نيكوست.»[۴۸]اين نقطع ی عطف شخصيت و بها انساني زن را علامت مي‌دهد.
بنابراين پيامبر دين مبين اسلام حضرت محمد(ص) با سيره رفتاري خويش به زنان همانند مردان بها بخشيد، چنان كه در جريان بيعت، زنان نيز هم‌پاي مردان، با ايشان بيعت كردند. در جريان ظهور و قيام منجي دنیا نيز خواهند بود و بر طبق روايت، پنجاه زن در ركاب ايشان به یاور مردان، خواهند جنگيد. در رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد سرتاسر قرآن كريم از زنان، همسان و هم‌دوش با مردان ياد گردیده است، آنجا كه مي‌خوانيم: «همانا كليه مردان و زنان مسلمان، مردان و زنان با ايمان و مردان و زنان اهل طاعت و عبادت و مردان و زنان راستگوي و مردان و زنان صابر و مردان و زنان خداوند خوف و خاشع و مردان و زنان خيرخواه مسكين‌ نواز و مردان و زنان روزه‌دار و مردان و زنان خوددار از تمايلات حرام و مردان و زناني كه ياد آفریدگار بسيار كنند، براي کلیه‌ي آنان پروردگار مغفرت و مشوق بلندمرتبه مهيا ساخته میباشد.» [۴۹]
خلاصه اينكه درستی و ایمان، فروتنی و طاقت و تک تک شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد برتري‌ها و ويژگي‌ها در دين مبين اسلام، ميان مردان و زنان به طور موازی بيان گردیده است و اين نماد‌دهنده‌ي شایستگی و توانايي زنان در رسيدن به مراتب والاي كمال و قرب الهي میباشد. نيك به خیال داريم كه حضرت امام خمینی(ره) فرموند:‌ از دامن زن، مرد به معراج مي رود.

اگر برای امت من سخت نبود، هر وقت نماز می خواند به او دستور می دادم که مسواک بزند.
از خوردن سير امتناع كرد، زيرا بوي آن اهل مسجد را آزار مي دهد و فرمود: هر كه سبزي بخورد نزديك مسجد ما نگردد. (مجموعه احادیث شیعه / جزء 4 / صفحه 483).
آمده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خوردن سیر را نهی کرده است زیرا مسجد النبی کوهسنگی مشهد بوی آن اهالی مسجد را آزار می دهد: «کسی که این سبزی (سیر) را بخورد، نزدیک مسجد ما نیاید.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
افرادی که پیاز و سیر و برگ می خورند نباید به ما و مسجد ما نزدیک شوند. ?
(مجموعه احادیث شیعه/ج4/ص483)
هر کس پیاز، سیر یا ادویه می خورد نباید به ما و مسجد ما نزدیک شود.
امام صادق (علیه السلام) نیز استفاده از سبزی های مفید و بدبو را بی ضرر دانسته و با بیان اینکه آنها خواص دارویی دارند (به گفته فوریکین) از حضور در مسجد نهی کردند، چنان که ابا بصیر به امام صادق علیه السلام فرمود: عقل التومی، سال البصال و القراطی. فرمود: لباس بر سر و قدّر نپوش و لباسی که با بلطوم آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد تهیه شده است بپوش، ولی اگر خوردی به مسجد نرو. ابوبصیر گفت: از امام صادق علیه السلام درباره خوردن سیر و موسیر و تره پرسیدم. حضرت فرمود: خوردن آن به صورت خام و پخته اشکال ندارد. درمان بیماری ها با سیر نیز اشکالی ندارد ولی اگر خورده شود (قبل از از بین رفتن بوی آن) رفتن به مسجد جایز نیست.
دلیل اجتناب:
در احادیث دیگر، دلیل پرهیز از بو، آزار و کینه مؤمنان، آزار فرشتگان است، چنانکه می خوانیم:
امیرالمومنین (صلی الله علیه و آله) فرمودند
من چیزها را می خورم، هوا را بو می کنم، پس نزدیک مسجد نرو.
کسی که بوی سیر را می خورد که انسان را آزار می دهد، به مسجد رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد نرود.
رسول الله ص فرمود:
هر کس از این سبزی بدبو (سیر) بخورد، در جلسه ما شرکت نکند، زیرا فرشتگان از هر چیزی که باعث رنجش مسلمانان شود ناراضی هستند.
▪ زنان و استفاده از عطرها:
البته برای بانوان متدین، لباس پوشیدن، بوییدن و حضور در مسجد و در جمع مؤمنان به معنای آرایش و عطر زدن شیمیایی، ظاهر شدن با غریبه ها و افتادن در میدان دید افراد شهوتران نیست. چشمان نجس را که منظور رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نبود، آرایش و عطر را فقط برای همسرانشان در خانه تجویز کرد، چنانکه می خوانیم:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اگر کسی شاهد آن بود لطفا در مسجد بمانید و به عطر دست نزنید
وقتی یکی از شما زنان به مسجد می آید، از خوشبویی استفاده نکند
▪ نظافت داخلی مورد نیاز:
نکته مهم دیگر: از آنجا که خانه خدا مکان مقدس و پاکی است و کسانی که دوست دارند باید در آنجا باشند، باید پاک و منزه شوند و خداوند پاکان را نیز دوست دارد، همانطور که قبلاً ذکر شد.
کلیسایی که در روز اول ساخته شد، شایسته تر از آن است که ما در آن ایستاده ایم. افرادی که می خواهند خود را پاک کنند و خدا کسانی را که خود را پاک می کنند دوست دارد. (توبه/108).
پس حفظ نظافت و نظافت فقط لباس و بدن (ظاهر) نیست زیرا: آدم بسیار کثیف با عبای تمیز!! آنها
افراد زیادی هستند که از بیرون زیبا و باطن کثیف هستند. اسلام مکتبی است که پیروان خود شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد را به زیبایی ظاهری و باطنی فرا می خواند. برای تایید
بر این اساس باید با چهره ای پاک و پاکیزه به خانه خدا (مسجد) رفت و با دلی پاک و خوش خلقی با خدا گفت و گو کرد، چنان که امیرالمومنین (ع) فرمود:
خداوند تبارک و تعالی به حضرت عیسی بن مریم وحی فرمود: به من بگویید ای بنی اسرائیل فقط با دلهای پاک و چشمانی خاشع و دلهای پرهیزگار وارد خانه من شوید. (بحار الانوار / ج 18 / ص 9 ).
خداوند متعال به عیسی بن مریم (علیه السلام) وحی کرد که به بنی اسرائیل بگو: به خانه من وارد نشوید مگر با دلی پاک و چشمانی خاشعانه و دستانی پاک و پاک. و امام صادق (علیه السلام) نیز آداب حضور و پیاده روی را حفظ می کند. داخل شدن در خانه خدا و تحصن در مسجد صداقت دل و صفای باطن و بیکاری و پاکی نیت و صدقه است.

«مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ، بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ، فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکما تُکذِّبانِ، یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ»[9] (الرحمان: 19-22). در منابع اهل سنت از ابن عباس گفته شده که: «فی قوله مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ قال علی و فاطمة بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ قال النبی(ص) یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ قال الحسن و الحسین»مسجد النبی کوهسنگی مشهد (سیوطی، 1404: 6/ 14؛ حسکانی حنفی، 1411: 2/ 284).

مشابه همین تعبیروتفسیر از قسم امام درستگو(ع) بیان شده که فرمودند: «علی و فاطمه دو دریای عمیق اند که هیچ یک بر دیگری تجاوز نمی نماید و از این دو دریا لؤلؤ و مرجان یعنی حسن و حسین خارج آمده اند» (قمی، 1367: 2/ 344). ولی بایستی اظهار کرد که «آیه ها قرآن ظواهر و باطنی دارا هستند. به همین ادله ممکن میباشد یک آیه دارنده یک‌سری مفهوم باشد و آنچه در‌این احادیث آمده از بطون قرآن میباشد که از پیشوایان معصوم رسیده و با معنای ظواهر آن منافاتی ندارد» (راس فرهنگ وتمدن و معارف قرآن، 1385: 112) چنانکه بعضی در منابع اهل سنت نیز مذکور میباشد.

8. ایثاری معدود نظیر
معبود متعال در قرآن مهربان در حمد و وصف ایثار و از خودگذشتگی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بعضی مؤمنان راستین میفرماید: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کان بهِمْ خَصاصَةٌ» (حشر: 9).

قاضی حسکانی از پیمان ابن عباس درباره ی این آیه آورده میباشد: «وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ» راجع‌به علی، فاطمة، حسن و حسین(ع) نازل گردیده‌است» (حسکانی حنفی، 1411: 2/ 332). ولی در زمینه‌ی گستردن این ایثار و از خودگذشتگی هم قصه ذیل نقل گردیده‌است: «مردی نزد رسول(ص) آمد و از گرسنگی شکوه نمود. رسول(ص) اورا به منزل همسرانش ارسال کرد. آن‌ها گفتند: نزد ما جز آب وجود ندارد! فرستاده(ص) فرمود: چه کسی امشب این فرد را عهده دار می گردد؟ علی(ع) اعلام کرد: اینجانب ای پیامبر خداوند. پس نزد فاطمه (ع) آمد و او‌را مطلع کرد. فاطمه(ع) اظهار‌کرد: نزد ما جز غذای کودک ها چیزی وجود ندارد، اما ما آن را به مهمانمان میدهیم. رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد علی(ع) اذعان کرد: نوباوه ها را بخوابان و اینجانب لامپ را برای مهمان بی سروصدا می‌کنم. فاطمه(ع) اینگونه کرد و به مهمان خوراک دادند. زیرا صبح شد آفریدگار درباره آن ها این آیه را نازل کرد» (حسکانی حنفی، 1411: 2/ 331).

بله شگفتا از این ایثار مقدس و شگفتا از این بلندمرتبه روح و ترجیح بقیه افراد شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بر خویش که حتی خردسالان خانواده را با والدین هم پا می سازد تا حماسۀ معنوی عظیمی بیافرینند که خدا متعال وی را بستاید و همین امام عظیمی که اینجا در کنار والدین، غذای خود را به گرسنه می خوراند فردا روز در صحرای کربلا جان خود را نثار می نماید تا بندگان را به رویه هدایت آورد: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیک لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَک مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ وَ الْعَمَی وَ الشَّک وَ الِارْتِیَابِ إِلَی بَابِ الْهُدَی مِنَ الرَّدَی» (ابن قولویه، 1356: 228).

درصورتی که چه مقصود اساسی بنای مسجد، ساخت‌و‌ساز جای خاصی برای عبادت و سر نیاز با آفریدگار متعال میباشد و انگیزه نامگذاری آن به مسجد، از آن روست که رده سجده و تواضع در پیشگاه معبود متعال میباشد؛ ولی نباید از جنبه های دیگر مسجد غافل شوید.

با نگاهی زود گذر به تاریخ صدر اسلام و بعداز آن، درمی یابیم که مسجد از استارت پیدایش تا به امروز تحت عنوان راس مهمی برای اعمال رسالت فرستاده آفریدگار(ص)،مسجد النبی کوهسنگی مشهد منشأ تحولات و سرویس ها، و پایگاهی برای ابلاغ پیامهای الهی به شمار می رفته میباشد. فعلا نیز مساجد در قضیه های متفاوت دارنده فعالیتهای کلان است و هر قدر این فعالیتها و کارکردها از تنوع بیش تری بهره مند باشد به طبعً از جذابیت و اقبال بیش تری منتفع گردیده و گزینه استقبالآدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد کلان تری از سوی همه قشرها جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجة آن ارتقاء اعتقادات مذهبی و آیین باوری در سطح جامعه میباشد.

گرچه پرداختن به کل کارکردهای مسجد از صدر اسلام تا به امروز در‌این نوشتار نمی گنجد؛ البته معرفی بعضی از کارکردهایی که هم دررزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد حال حاضر در اکثری از مساجد قابل انجام میباشد، خالی از منفعت نخواهد بود:

1. آموزشی
روزگاری مسجد، یگانه مقر اصلی آموزشی در کشورهای اسلامی بوده میباشد. متأسفانه موضوع یادگرفتن در مساجد نادر رنگ گردیده و مطلوب میباشد شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد با طراحی برنامه و متناسب با تجهیزات جانور و به کار گیری از کارشناسان، اپ هایی از قبیل: فراگیری احکام و قرآن، مخصوصا برای بانوان و نوجوان ها و جواب به سؤالات و... برگزار خواهد شد.

رده جلسات علمی و آموزشی در مسجد از لحاظ فرستاده اکرم(ص) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا میباشد؛ چنانکه در ماجرا میباشد که روزی فرستاده آفریدگار(ص) به مسجد وارد شدند. در مسجد، دو مجلس غیروابسته برپا بود. گروهی در حالا تعلیم و فراگرفتن علم بودند و جمعی نیز به دعا و رمز و نیاز با آفریدگار سرگرم. رسول(ص) فرمود: هر دو دسته به سوی خیر و خوبی قدم برمی دارا‌هستند؛ مجموعه ای خداوند را می‌خوانند و گروهی نیز میاموزند و نادانان را یاد دادن می‌دهند؛ اما این تیم (آموختن و تعلم) شغل برتری اجرا میدهد. اینجانب نیز به خواسته فراگیری دادن عموم مبعوث گردیده ام. آن گاه فرستاده(ص) دربین گروهی که درگیر فراگیری بودند، جلسه.[1]

اما اعتنا بدین نکته موردنیاز میباشد که در مسجد هر آموزشی پیشنهاد نمی‌شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می‌فرماید: پیامبر پروردگار(ص) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی دور و اطراف مردی رینگ زده اند، پرسیدند: این مرد چه کسی است؟ گفتند: علامه میباشد. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: با خبر ترین عموم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آن ها، دوران نادانی و اشعار عربی. فرستاده(ص) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛[2] این دانشی میباشد که کسی که نداند، زیانی برایش ندارد و هر کس فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، آن گاه فرستاده خداوند (ص) فرمود: همانا دانش سه چیز میباشد: آیة محکمه (اصول اعتقادی)، فریضة عادله (دانش کردار) و سنت قائمه (مسائل دینی و دیگر علم ها موردنیاز جامعه)، غیر از اینها ادب میباشد.» یعنی فراگرفتنش عالی میباشد؛ اما در صورتی‌که کسی نداند عیبی بر وی وجود ندارد.

2. فرهنگی
بعداز نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی میان دیگر نقشها و کارکردهای مسجد، دارنده بیش ترین التفات میباشد. نبی اسلام(ص) اطراف مسجد را تماماً فرهنگی می دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازة وی بعضی مسابقات برگزار میشد و حضرت خلال ابراز خرسندی از این فعالیت، با صبر و بردباری بدون نقص از اینگونه مسایلی استقبال می کردند.[3] گرچه امروزه مرکز ها آموزشی و فرهنگی توسعه و گسترش یافته میباشد؛ ولی نباید از این کارکرد اصلی مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... به عنوان مثال نرم افزار هایی می باشند که می قدرت با دفاع مسئولین حیطه به انجام درآورد. همینطور حضور امام جماعت مدتی گذشته و بعداز نماز در مسجد برای سوال و جواب، مشورت کردن و... قوانینی ویژه جهت رویش فرهنگی عموم را به وجود می‌آورد.

3. تبلیغی
غرض از تبلیغ، رویش و ارتقاء معرفت فقهی عموم و آشنا کردن آن‌ها برای ادای وظایف فقهی و اسلامی است. با برگشت به سیرة تبلیغی پیامبر آفریدگار(ص) معلوم می‌شود که وی سه نوع راس تبلیغی داشته اند:

الف. مرکز ها تبلیغاتی موقت:
این مرکزها مرتبط با مجال یا این که مکانهایی میباشد که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانة بعضا اصحاب برای اقامة نماز و تبلیغ آیین استعمال می نمود.

ب. مرکز ها تبلیغاتی سیار:
حیث به پراکندگی قبایل عرب، حضرت بدون چاره بودند شخصاً به اماکن متعدد هجرت کرده و از مجاورت، پیام خود را به عموم آن بخشها برسانند. هم فعلا برخی از روستاها و نیز قبایل عشایری کشورمان از نعمت روضه خوان محرومند و مطلوب میباشد که روحانیونِ در حدود این بخشها با هماهنگی برخی اداره ها یا این که اشخاص متدین، وسیلة نقلیه ای تنظیم و بدین بخش ها طغیان کنند.

ج. مرکزها تبلیغی اساسی و اثبات:
شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی اجرای نقش نکرده باشد؛ از فرصت فرستاده معبود(ص) تا به امروز اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهمترین اپ های مساجد بوده و میباشد.

ولی می بایست دقت داشت که در طول کنونی وعظ و سخنرانیهای وقت گیر ضمن اینکه موجب خروج بخش اعظمی اشخاص از مسجد میشود، فیض ای پیرو نخواهد داشت، از اینرو به لحاظ می‌رسد می بایست سخنرانیها مخصوصاً سخنرانیهای هفتگی و دائمی بسیار کوتاه و حتی المقدور به طور سوال و جواب انجام شود.

در سیرة رسول اسلام(ص) می‌بینیم که آن حضرت برای پرهیز از خستگی شنوندگان صرفا بعضا از ایام ارشاد می فرمود؛ عبدالله بن مسعود می‌گوید: «کَانَ النَّبِیُّ9 یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَةِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَةَ السَّامَةِ عَلَیْنَا[4]؛ نبی معبود(ص) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، بعضی از روز ها ما‌را ارشادوراهنمایی می فرمودند.»

همینطور آن حضرت دیگرافراد را نیز به آسوده به دست آوردن در تبلیغ توصیه می نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛[5] راحت بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و عموم را گریزان نسازید.»

تردیدی وجود ندارد که فعالیت تبلیغی در مسجد سرشار از مایه های معنوی و شیخ میباشد. آموزه های الهی افرادی را که اندک موضوع ای برای هدایت دارا‌هستند، عاشق و شیدای اسلام می کند. تحت عنوان مثال: یکی‌از دوستان که جزء مبلغین بسیار غالب اوائل انقلاب میباشد، جوان ها بخش اعظمی را از روش مسجد، جذب حوزة علمیه کرده است که اکثری از آن ها تحت عنوان امام آدینه، مدیریت فرهنگی و حوزوی و... درگیر شغل هستند که تمامی مدیون جذب جوان ها به مسجد میباشد.

در اینجا مورد نیاز میباشد به یک قضیه بسیار اصلی در تبلیغات مسجد اشاره کنیم و آن تبلیغ مکارم خلق و خوی میباشد.

در طی تاریخ کلاسهای ویژة خوی [شخصی، اجتماعی، خانواده و...] در تایم ها تعطیل و فراغت همگانی به وسیله علمای پیشین در مساجد برگزار می گردیده‌است. اکنون نیز اینگونه طرحی در برخی شهرهای گرانقدر همانند: قم، اصفهان و مشهد، بوسیله علما و در بعضا شهرهای خرد خیس با استعمال از اساتید وروحانیون زبده و متخلّق به اخلاق و رفتار که رغبت همگانی عموم به آنها بیش خیس میباشد برگزار و آیتم استقبال قرار گرفته میباشد. مطلوب میباشد اینگونه طرحی متناسب با استقبال عموم ضمنا اپ های مسجد، هفته ای یا این که ماهی یکبار اعمال پذیرد. همینطور ذکر روایات و نکات اخلاقی «یک دقیقه ای» از ائمه هدی7 و زندگانی بزرگان آئین، فی مابین دو نماز مغرب و عشا بسیار مفید و دیدنی است.

4. اجتماعی
شالوده آئین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته میباشد تا آدم را از معاش شخصی و عزلت برهاند. به همین جهت می‌بینیم اسلام عزلت و تنهایی یاور با رمز و نیاز اعتکاف را نیز دربین عده، آن هم در مسجد جامع آیتم توصیه قرار می‌دهد.

اساساً یک کدام از علل تأکیدات رسول اسلام(ص) و ائمه معصومین: بر حضور در نماز جماعت به طور صفوف فشرده و دارای انسجام، ساخت‌و‌ساز روحیة تعاون فی مابین نمازگزاران و ارتقاء بُعد اجتماعی مسلمانها در کنار ایفا جاری ساختن عبادی آنها میباشد. و این حضور میتواند از داد و فریاد و عنان گسیختگی که جامعه به گذر زمانِ فرصت در گیر آن می‌شود، خودداری نماید و تشکیل این اجتماعات در جای مقدس مسجد، سبب ساز میگردد تا مؤمنین زیر اعتنا و موعظه عالمان و مبلغان فقاهتی قرار گیرند.[6]

از سوی دیگر، با اکران همبستگی و پیوستگی مسلمانها در مسجد، همدلی و ملازمت و همراهی آن ها تمامی روزه اعلام می شود. همینطور مسجد ادله مهمی برای شناخت با مؤمنین و اگاهی از حالا یکدیگر و امداد در وقت نیاز و دعا در وقت دغدغه یکدیگر است. همینطور مسجد پایگاهی نیرومند در جهت انفاق و خیرات در روش معبود و برطرف کردن نیاز نیازمندان و راس نزاع با ظلم حاکمان جور و انسجام نیرو و تجهیزات به خواسته تداوم مبارزات و محافظت دستاوردها و پیروزیها به شمار می رفته و می رود. امام رضا(ع) می‌فرماید: «إِنَّمَا جُعِلَتِ الْجَمَاعَةُ لِئَلَّا یَکُونَ الْإِخْلَاصُ وَ التَّوْحِیدُ وَ الْإِسْلَامُ وَ الْعِبَادَةُ لِلَّهِ إِلَّا ظَاهِراً مَکْشُوفاً مَشْهُوداً لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّةً عَلَی أَهْلِ الشَّرْقِ وَ الْغَرْبِ لِلَّهِ وَحْدَهُ وَ لِیَکُونَ الْمُنَافِقُ وَ الْمُسْتَخِفُّ مُؤَدِّیا این کهً لِمَا أَقَرَّ بِهِ یُظْهِرُ الْإِسْلَامَ وَ الْمُرَاقَبَةَ وَ لِیَکُونَ شَهَادَاتُ النَّاسِ بِالْإِسْلَامِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ جَائِزَةً مُمْکِنَةً مَعَ مَا فِیهِ مِنَ الْمُسَاعَدَةِ عَلَی الْبِرِّ وَ التَّقْوَی وَ الزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَل؛[7] [نماز] جماعت بدان جهت مقرر گردیده‌است تا اخلاص، توحید، اسلام و پرستش خداوند تمامی ظواهر، آشکار و مشهود باشند؛ چون در آشکار کردن این کارها، حجت خدای یگانه بر اهل خاور و باختر مو جود است. همینطور [به خیال و خاطر آن می بایست احکام اسلام آشکارا عملی شود و بر اعمال آن نگهداری نمایند] تا منافق و سست آیین نیز آنچه را [به گویش] بدان اقرار نموده است، به مکان آورد و اسلام و نگهداری بر آن را اظهار نماید. و برای آنکه سند دادن مردمان به مسلمانی یکدیگر، جایز و ممکن باشد. همینطور استعانت در نیکوکاری و زهد و خودداری از بخش اعظمی از نافرمانیهای خدا عزیز و جلیل [با حضور در نماز جماعت متفحص می گردد].»

براین اساس با اعتنا به‌این کلام گهربار، کارهایی مانند گردآوری امداد برای نیازمندان، پرداخت وام، اعطای سرویس ها درمانی، اقدامات برای تسهیل تزویج جوان ها، طرح ریزی برای عیادت و طغیان از بیماران مخصوصاً بیماران اهل مسجد و اموری از این قبیل، همه از مصادیق تعاون بر «برّ و زهد و تقوا» میباشد.

5. سیاسی
یک کدام از کارکردهای اساسی مسجد، کارکرد سیاسی میباشد که از فرصت نبی آفریدگار(ص) بر آن تأکید گردیده و اکنون نیز التفات آن تماما معین میباشد. بر همین اصل، آن حضرت بعداز بنیانگذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی همگانی و محل تجمع مسلمانها برای ادای فرایض فقهی بود، تحت عنوان مقر حکومت و بنیان سیاسی اسلام برگزید. در عصر های سپس نیز بیش خیس کارها سیاسی آن روز مانند معرفی خلیفه، مراسم بیعت با او، برکنار و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد شکل می گرفت.

در زمان انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران بعد از شالوده اعتقادی و عبادی، برجسته ترین، فعال ترین و بارزترین قسمت شغل مساجد در شالوده سیاست بوده میباشد؛ به این دلیل‌که مساجد در دور اندیشی و بیداری عده ها در روزگار پیشین و بعداز انقلاب نقش مؤثری داشته اند و اکنون نیز استعمارگران دنیا از مسجد بیش تر از هر بنیان انقلابی می ترسند.

حضرت امام خمینی ; در تبیین آن گاه سیاسی مسجد می‌فرمایند: «ولی در زمینه‌ی اسلام، استارت کردند تبلیغات کردن به اینکه اسلام یک مکتبی میباشد که می‌گوید: ملایم، به ندرت. لابد پیش میایند، یک مکتبی میباشد که مرتبط با دعا و بیان و یک روابطی مابین عموم و مابین سازنده و سیاست، کاری به آن ندارد، اسلام به حکومت کاری ندارد، به سیاست کاری ندارد، این را آنقدر تبلیغات روی آن کردند که در جامعه خویش روحانیت هم به خورد آن ها هم دادند که بخش اعظمی از آنان هم همین یقین را پیدا کردند.... که شیخ مسجد برود و نماز بخواند و پهنا می‌کنم از این صنف امور؛ درس بگوید و مباحثه بکند و آن آداب شرعیه را به عموم علامت دهد. آنهادیدند که نماز روحانیون و نماز اسلام هیچ به آن‌ها خسارت ندارد، هرچه میخواهند نماز بخوانند.»[8]

6. جهادی
نظارت کتاب ها تاریخی به خیر و خوبی روشنگر آن میباشد که از اولِ اسلام همگی فعالیتها برای مثال: عده، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام حس خطر و بیم از تعدی معاند، در مسجد شکل می پذیرفته میباشد. مسجد خیر صرفا محل اعزام نیروها و طرح نقشه های جنگی بوده، بلکه نبی خداوند(ص) فرمان می دادند در شکل وجود مسجد، خیمه فرماندهی وی را در کنار آن نصب نمایند؛ به نحوی که در نبرد با «بنی نضیر» به بلال امر کرد تا خیمة وی را در کنار مسجد کوچکی مجاورت آن محل نصب نمایند؛ البته وقتی که آن چادر آیتم شناسایی و غرض تیر معاند قرار گرفت، حضرت فرمودند تا چادر را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل کنند تا از تیررس معاند بدور باشد.[9]

آنچه در حین مبارزات و فعالیتهای انقلابی در بعدازظهر حاضر و در روزگار گذشته، حین و بعداز انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی ایران پر‌نور گشت، آن میباشد که مساجد صرفا جایگاهی میباشند که در جوّی مملو‌از وحدت، اخوّت و معنویت، نیروهای اهل جنگ، مؤمن و شجاع را در خویش مکان داده و از این شیوه، در جهت بیداری و دانایی بخشی به گروههای گوناگون مردمی، رسالت خود را عینیت بخشیده میباشد. به همین استدلال میباشد که معاندان از مساجد تحت عنوان مرکزها نیرومند مدد انقلاب و ستاد عملیاتی رهبر انقلاب اسلامی، در خوف و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج تهاجم ها خویش قرار داده اند و هم فعلا نیز معاندان داخلی و فرنگی در صدد به دور کردن عموم به خصوص جوان ها از مساجد هستند.

بت شکن فرصت، امام خمینی ; با ادراک این آلرژی معاندان، بارها خطر طلاق انقلاب از مساجد را آیتم تأکید قرار داده و فرموده اند: «در‌حالتی که این مسجد و راس ستاد اسلام قدرتمند باشد، خوف از فانتومها نداشته باشید! خوف از ایالات متحده و شوروی و اینها نداشته باشید! آن روز می بایست خوف داشته باشید که شما پشت نمایید به اسلام، پشت فرمائید به مسجد.»[10]

7. رسانه ای
یکی‌از نیازهای اصلی انسان، وسایل ارتباطی میباشد تا انسانها را از خبر‌ها اساسی باخبر ساخته و آن‌ها‌را در رویدادها به کمک یکدیگر طلبیده و از حملة معاندان دوراندیشی داده، آن‌ها را آمادة مدد کند. آئین مبین اسلام از 1400 سال پیش این نیاز را در حیث گرفته و مکانی به اسم «مسجد» را تحت عنوان مقر ارتباطی بسیار اساسی در ارتقاء پیوندهای انسانی و توسعة فرهنگی اسلام معرفی نموده است. به همین استدلال کارکرد رسانة رابطه جمعی با همة تحولات تکنیکی، وقتی قرین موفقیت قلمداد می‌گردد که بتواند عمیق ترین رابطه و لینک و پیوند را با استفاده کننده برقرار سازد که‌این خصوصیت صرفا در مسجد یافت می‌شود.

هر یک‌سری ممکن میباشد اینگونه تلقی گردد که با وجود وسایل رابطه جمعی پیشرفتة مدرن، این نقش مساجد، عنایت گذشته خویش را از دست داده میباشد؛ البته پیشرفت مساجد در کلیه نقاط شهری و روستایی از یک سو و از سوی دیگر، حرمت، قداست و معنویت خاصی که مسجد نزد مسلمان‌ها داراست، سبب ساز گردیده است تا مساجد نقش اصلی و غیر قابل انکار خویش را در‌این کارکرد جاری ساختن کنند.

در اینجا مطلوب میباشد به بعضی ویژگیهای خاص رسانه ای مسجد اشاره میگردد:

1. پیام مسجد، عمومی بوده و خبر‌ها سری و خصوصی ندارد؛ به مغایر برخی رسانه ها.

2. مسجد، پیام منفی ندارد؛ به مغایر برخی رسانه ها که پیام منفی هم دارا‌هستند.

3. پیام مسجد، موجب نفوذ در فوءاد و اذهان مخاطبین می گردد؛ به مغایر خبر‌ها تنی چند از رسانه ها.

4. پیام مسجد، قادر است انقلاب ساز باشد؛ البته خبرها بعضی رسانه ها انقلاب سوز.

5. خبرها رسانه ها در روز آن‌گاه و یا این که حتی یکسری ساعت سپس کهنه میگردد؛ به بر خلاف پیامهای مسجد.

6. در رسانة مسجد، حق تقدم با پیام شرعی و زیر تأثیر احکام آئین میباشد؛ البته در اکثر رسانه ها حق تقدم با مسائل اقتصادی و سیاسی میباشد.

شاید هیچ پایگاهی به اندازة «مساجد» در تبلیغ اسلامی بازی نقش نکرده باشد؛ از مجال پیامبر پروردگار(ص) تا به امروز اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهم‌ترین اپ های مساجد بوده و است.

7. پیام مسجد، ارشادوراهنمایی و هدایت میباشد؛ به مغایر خبرها بعضا رسانه ها که تنها آگهی میباشد و احیاناً همدم با تخریب و گمراهی.

8. پیام دهنده در مسجد (امام) بایستی عادل و فقیه باشد؛ به مغایر پیام دهنده در برخی از رسانه ها که شرط خاصی نداشته و کسی که قادر است در جایگاه پیام دهنده باشد.

9. پیام دهندة مسجد، کاربر را می شناسد و طبق گنجایش وی پیام می‌دهد؛ اما رسانه ها عمدتاً به هر گیرنده ای پیام می‌دهند.

10. پیام مسجد وقار قسمت میباشد؛ به بر خلاف عمده رسانه ها.

11. در حین تاریخ مساجد حقیقی وواقعی (خیر مساجدی مثل مسجد ضرار) مخاطبین خویش را از مسیر حق گم راه نساخته میباشد؛ البته رسانه ها معاویه را امیر و حضرت علی(ع) را کافر و امام حسین(ع) را فرنگی معرفی کردند.

8. روحی، کم عقل
اضطراب و نگرانی یکی‌از تبارک ترین خطاها معاش آدم و متانت یکی گمشده های اصلی انسان میباشد که همواره در جستجوی آن بوده و می باشد و از استارت معاش برای یافتن آن کوشش نموده است.

قرآن مهربان با پاراگراف ای کوتاه و پرمغز، مطمئن ترین و مجاورت ترین شیوه را چهت نیل به وقار علامت داده و می‌فرماید: «اَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُاینترنتُ»؛[11] «بدانید که با خاطر پروردگار دلها آهسته می‌گیرد.» همینطور می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُاینترنتِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا ایمَانًا مَعَ ایمَانِهِمْ»؛[12] «وی کسی میباشد که ادب را در دلهای مؤمنان نازل کرد تا ایمانی بر ایمانشان بیفزایند.»

امام درستگو(ع) به مسلمان‌ها پیشنهاد می نمایند که به هنگام مقابله با ایرادات و اندوههای مادی، به نماز و مسجد مدد ببرند؛ چنانکه میفرمایند: «مَا یَمْنَعُ أَحَدَکُمْ إِذَا دَخَلَ عَلَیْهِ غَمٌّ مِنْ غُمُومِ الدُّنْیَا أَنْ یَتَوَضَّأَ ثُمَّ یَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَیَرْکَعَ رَکْعَتَیْنِ یَدْعُو اللَّهَ فِیهِمَا أَمَا سَمِعْتَ اللَّهَ یَقُولُ: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؛[13] وقتی که اندوهی از اندوههای جهان یک کدام از شما‌را فرا گرفت، چه می گردد که وضو گرفته به مسجد درون گردد و دو رکعت، نماز بخواند و در آن دو رکعت، معبود را بخواند [و دعا نماید]؛ مگر نشنیده ای که آفریدگار میفرماید: و با طاقت و نماز کمک جویید.»

شناخت با کارکردهای مسجد به ما یاری می نماید تا با فایده گیری از نادر ترین تجهیزات در جهت جذب مؤمنین، مخصوصاً جوان ها به کار گیری نموده و آنگاه از خدا منان بخواهیم در حرف، فعالیت و عمل ما برکتی قرار دهد تادر نمازگزاران تأثیرگذار باشد. چنانکه بخش اعظمی از مبلغین گرامی با برگزاری جلسات هفتگی برای جوان ها سبب ساز گردیده اند عدة متعددی از جوان ها جذب حوزه شوند یا این که جزء جوان ها بسیار بهتر و گزینه تأیید در آن حیطه گردند.

بیان این نکته ضروری میباشد که تأثیر فعالیتهای فرهنگی شرعی معمولاً دراز بازه میباشد و نباید انتظار داشت اثرها یک اپ در مدتی کوتاه ظواهر خواهد شد؛ مثلا میبینیم سعی عموم به رهبری امام خمینی ;، برای برپایی انقلاب بعداز سالهای متمادی سود داد و نظام اسلامی به ثمر جلسه.

چکیده

نوشته‌ی علمی حاضر در صدد بیان فضیلت و پاداش بنای مسجد در آموزه­ های اسلامی هست. براین اساس، استارت بانیان و وضعیت بانیان و آبادکنندگان مساجد آیتم بازرسی قرار گرفت. ایمان به خداوند و اخلاص، اطمینان به قیامت، اقامه نماز، لزوم ادای زکات و شجاعت از موقعیت لازم در بانیان مسجد می‌باشد. در پی مقاله به عمارت مسجد و بیان ویژگی های ظاهری بنای مسجد اسلام پرداخته شد و در نقطه نهایی به اختصار، فضیلت و پاداش بنیان مسجد آیتم پژوهش قرار گرفت.

مقدمه

در حالتی‌که چه انقلاب اسلامی مولود مسجد بوده می باشد، اما از آغاز توفیق انقلاب تاکنون نسبت به‌این نهاد الهی كم لطفی شده و یا به عنوان کردن صحیح‌تر به اندازه کافی به آن دقت نشده است. با تمرکز به ميزان رویش جمعيت و افزايش ساخت و سازها در كشورمان، به تعداد مناسب مسجد نساخته‌ايم؛ بنابراین، امروزه به جهاد مسجدسازی نیازمندیم؛ جهاد مسجدسازی در دو بخش، مشمول تشکیل داد مسجد در محله‌ها و شهرک‌های نو و تعمیر مسجد و یا تجدید بنا در محله‌های قدیمی بایستی صورت گیرد. به هر اینک گرچه نمازگزاران، ركن اصلی مساجد می‌باشند نه ساختمان و ظاهر مسجد، ولی بدون شک حضور حداکثری نمازگزاران و مؤمنان، به ویژه نسل جوان در مسجد به عمران و آبادانی ظاهر مسجد و در دسترس بودن آن بستگی دارد.

مسجد، نقش مهمى در حيات دينى و حتّى در شئون اجتماعى و اقتصادى و سياسى و علمى مسلمان‌ها دارد، اولياي اسلام همواره مردم را به ساختن مسجد تشويق كرده­اند و محرک‌هاى بزرگى براى اين كار ذكر نموده ­­اند. آموزه­های ­اصیل اسلامی برای بانیان و آبادکنندگان مساجد شروط و ویژگی­های خاصی را ذکر کرده­اند که در این نوشتار مختصر به اساسی­ترین ویژگی­های بانیان مسجد و فضیلت این فعالیت خداپسندانه در آموزه­ های اصیل اسلامی اشاره می­ کنیم.

بانیان مسجد

کلمه «بانی» در لغت، به معنای برپاکننده ساختمان، تولید کننده بنا و عمارت، مؤسس و اساس­ گذار آمده می‌باشد.[1]«بانیان مسجد» سازندگان مساجدند. در قرآن کریم و منابع اصیل روایی شیعه و سنّی درباره مسجدسازی سفارش­های فراوانی شده است. در منابع حدیثی با عبارات: «بنی» و «عَمَّر»، که به معنای ساختن و آبادکردن می باشد[2]، از آن تفسیر گردید. خداوند در قرآن کریم و مهربان، مشرکان را از ساختن مساجد نهی کردن کرده است: «مَا كَانَ لِلْمُشْرِكِينَ أَن يَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ الله شَاهِدِينَ عَلَى أَنفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُوْلَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ وَفِي النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ»[3]؛ مشرکان حق ندارند مساجد خدا را آباد کنند، در حالی که به کفر خویش گواهی می­ دهند، آنها اعمالشان نابود شده و در آتش جاودانه خواهند ماند.

براساس آیات شریفه قرآن کریم و مهربان، او‌لین شرط قبولی ایفا نزد خداوند «ایمان» هست و در طریقه قرآنی «مسجد» آن­گاه مسجد خواهد بود که بنیاد و بنیان آن بر طبق تقوا نهاده شود، هویدا می‌باشد که مشرکان و کفار به دلیل نداشتن ایمان و فقدان باورهای اسلامی و مقاصد الهی، اعمالش نابود و هیچ­گونه ارزشی ندارد و براساس بیان قرآن[4]همیشه در دوزخ باقی خواهند مانند. به این ترتیب ممنوعیت آن‌ها از عمران مساجد امری طبیعی هست. به این ترتیب، پروردگار این فضیلت(مسجدسازی) را اختصاصی برای مؤمنان دانسته و سازندگان مساجد را جزء هدایت شدگان معرفی کرده است.[5]

شرایط بانیان و آبادکنندگان مساجد

در قرآن مهربان درباره ويژگى كسانى كه به آبادى مسجدها همّت مى‏ورزند، چنين مى‏فرمايد: «إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ»[6] جز اين نيست كه مساجد پروردگار را آن كس آباد مى‏كند كه به آفریدگار و روز واپسين ايمان داشته باشد و نماز بگزارد و زكات بپردازد و جز از خدا نترسد. اميد است كه اينان از رهيافتگان باشند.

قرآن کریم در این آیه شریفه، حالت بانیان و آبادکنندگان مساجد این ­گونه برمی­ شمارد: شرط نخستین: ایمان به آفریدگار[7] و اخلاص[8] در مسجدسازی که نقش مهم را در آبادی و عمران مساجد و مسجد انجام می­کند. در روایتی از پیامبر پروردگار(ص) اورده شده فرمودند: «وَ مَنْ‏ بَنَى‏ بُنْیَاناً رِیَاءً وَ سُمْعَةً حَمَّلَهُ‏ اللَّهُ‏ یَوْمَ‏ الْقِیَامَةِ- مِنَ الْأَرْضِ السَّابِعَةِ وَ هُوَ نَارٌ یَشْتَعِلُ مِنْهُ ثُمَّ یُطَوَّقُ فِی عُنُقِهِ وَ یُلْقَى فِی النَّارِ فَلَا یَحْبِسُهُ شَیْ‏ءٌ مِنْهَا دُونَ قَعْرِهَا إِلَّا أَنْ یَتُوبَ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- کَیْفَ یَبْنِی رِیَاءً وَ سُمْعَةً فَقَالَ یَبْنِی فَضْلًا عَلَى مَا یَکْفِیهِ اسْتِطَالَةً بِهِ عَلَى جِیرَانِهِ وَ مُبَاهَاةً لِإِخْوَانِهِ؛ کسی که بنایی را به ‌خواسته عرض اندام و به گوش دیگر افراد رساندن بسازد، خدا این بنا را تا زمین هفتم در حالی ‌که به ‌صورت آتشی در گردن اوست، بر وی حمل می‌کند و او‌را در آتش می‌افکند. چیزی این شخص را از سقوط به قعر جهنم حفظ نمی‌کند؛ مگر اینکه توبه کند. عرض شد: ای پیامبر خداوند! از روی ریا و سمعه ‌ساختن بنا به چیست؟ فرمود: این که انسان زاید بر نیاز خود و به قصد فخرفروشی بر همسایگان و مباهات ‌نمودن به برادران خود بنایی را بسازد.

شرط دوم: اعتقاد به قیامت؛ قرآن کریم و مهربان یکی‌از موقعیت مهم برای آبادگران مسجد را ایمان و اعتقادوباور آپ دیت قیامت دانسته هست.[9] این دو شرط(شرط اول و دوم)، جنبه‌ اعتقادی و زیربنایی دارااست و تا آن نباشد هیچ کار پاك و شایسته و خالصی از انسان راز نمی‌زند، بلكه اگر ظاهراً هم شایسته باشد در درون آلوده به انواع غرض‌های ناپاك خواهد بود.

شرط سوم: اقامه نماز؛ زیرا مقصود اصلی از بنای مسجد، عبادت و پرستش خداوند است.[10]براین اساس، عده ای که با نماز یار و همدم و همراز نیستند، هرچند به گونه­ای در رونق ظاهری و یا ساختن مسجد شرکت داشته باشند، از بانیان آبادگران مسجد محسوب نخواهند شد.

شرط چهارم: آبادکنندگان مساجد عده ای می‌باشند که زکات، یعنی حقوق مالی واجب[11] خویش را ادا می‌كنند، نه این‌که ساختن و تعمیر مسجد بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از زیر بار وجوهات و دستمزد فقاهتی باشد. ازاین­رو از منظر قرآن، افرادی دستمزد مالی خود را پرداخت نمی­ کنند، نمی ­توانند فقطً با ساختن مسجدی هرچند مجلّل در ردیف آبادگران مساجد به حساب آیند.

شرط سوم و چهارم بیان‌کننده این هست که آبادگر مسجد، ایمانش به خدا و روز رستاخیز تنها در مرحله ادعا نباشد، بلكه با اجرا پاكش آن را تأیید كند هم پیوندش با خدا محكم باشد و نماز را به درستی اعمال دهد و هم پیوندش با خوی آفریدگار، و زكات را بپردازد.

شرط پنجم: نترسیدن از غیر خدا که فایده آن، شجاعت و قدرت در مقابل هر رده و قدرتی می باشد تا بتوان از اجرای برنامه­های غیر الهی در مسجد دوری کرد.

از سیاق كلام آیه شریفه به کار گیری میگردد اینكه انحصار مستفاد از كلمه: «إِنَّمَا» از قبیل قصر افراد می‌باشد[12]، ‌تو گویی شخص توّهم كرده كه هم مؤمنین حقّ دارند مساجد معبود را آباد كنند و هم مشركین. ازاین­رو در این آیه شریفه، حق مزبور را منحصربه‌فرد در مؤمنین كرده هست و لازمه‌ این حصر این هست كه خواسته به جمله: «يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ» انشاء حق و جواز باشد، كه آنرا به صورت خبر تعبیر كرده، نه اینكه خبر بوده باشد و این مضمون‌ لبریز اشکار می باشد؛ و در شرایطی‌که جواز تعمیر مساجد و داشتن حق آنرا مشروط كرده به داشتن ایمان، هم به خداوند و هم آپدیت جزا، و بر این پایه آنرا از كفار كه فاقد چنین ایمانی می باشند نفی كرده و خلاصه در‌حالتی که در‌این شرط اكتفا به ایمان به خدا تنهایی نكرده و ایمان آپ تو دیت جزا را هم علاوه كرده می باشد برای این بوده كه مشركین، آفریدگار را قبول داشتند و تفاوت‌شان با مؤمنین صرف لحاظ از شرك این بود كه آپ دیت جزا ایمان نداشتند.

براین اساس حق تعمیر مساجد و جواز آنرا منحصربه‌فرد كرد به كسانی كه آئین آسمانی را پذیرفته باشند، البته آیه شریفه بدین هم اكتفا نكرد، بلكه موضوع نماز خواندن و زكات دادن و نترسیدن جز از خدا را نیز علاوه كرد و فرمود: «وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ»، برای اینکه منزلت آیه، مقام بیان و معرفی كسانی هست كه برخلاف كفار از شغل‌شان منتفع می شوند و مشخص و معلوم است كسی كه تارك فروع آیین، آن هم نماز و زكات كه دو ركن از اركان دین‌اند بوده باشد، او نیز به آیات پروردگار كافر هست، و صرف ایمان به خدا و روز جزا فایده‌ای به حالش ندارد، ‌هر تعدادی در صورتی كه به زبان منكر آن ها نباشد در زمره مسلمان به حساب می آید، وقتی كافر می باشد كه به لهجه انكار كند؛ و در حالتی‌که از در بین فروع دین تنها از نماز و زكات اسم توفیق، برای این است كه نماز و زكات از آن اركانی هست كه به هیچ وجه و در هیچ حالی از وضع و اوضاع تركش جایز نیست.

از این اقتضای مقامی كه گفته شد، استفاده میشود كه مراد ازجمله: به گزاره: «وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ»، خشیت دینی می‌باشد كه همان عبادت می‌باشد، نه خشیّت و خوف طبیعی و غریزی، زیرا این ‌گونه هراس را کلیه دارا هستند، مگر اولیاي مقربین، مانند انبیاء كه قرآن کریم درباره‌ آن ها فرموده: «الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ کَفى‏ بِاللَّهِ حَسيباً؛ افرادی بودند که تبلیغ رسالت‌های الهی می کردند و (تنها) از او می ­ترسیدند، و از هیچ کس جز خدا بیم نداشتند و همین بس که خداوند حسابگر (و پاداش دهنده انجام آنها) هست!»[13]

در تعبیر این آیه شریفه «اِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ...»؛ طبق صریح برخی روایات، منظور از عمران و آبادی مسجد، صرفا ساختمان آن نیست؛ بلکه حضور در آنان و توجه به محافل و مجالس مذهبی که در آن ها تشکیل خواهد شد و سبب خیال معبود است نیز یک نوع عمران و بلکه اصلی­ترین نوع آن شمرده شده است.شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بدین ترتیب، در نقطه مقابل، آنچه منجر خواهد شد که مردم از خیال خدا غافل شوند و از مساجد بازمانند، ظلمی بسیار والا می باشد.

شرایط یادشده از ویژگی­های بانیان و متولیان مسجد می باشد.[14]به این ترتیب، در خصوص مسجدسازی آغاز (خودسازی) و بعد (مسجدسازی) مورد توجه قرار گرفته هست؛ البته بیان این شروط برای بانیان و آبادکنندگان مساجد نوعی تأکید خاص بر اهمیت مسجد و شأن و عظمت والای آن هست؛ وگرنه هر مسلمانی گرچه از اوصاف و شروط یادشده منتفع نباشد، شرعاً می­ تواند در عمارت و بنای مسجد شرکت کند، با این تفاوت که از فضایل و پاداش ابادگران واقعی بهره مند نخواهد شد و شروط ذکر شده انحصارآور نیست؛ بلکه شرط کمال و قبولی می باشد، نه شرط صحت و مجوز. همچنین روشن است که منظور از «عمارت» تأسیس فقط نیست و عمارت شامل بنای مسجد، ترمیم و اصلاح آن نیز می ­شود.[15]

هویدا هست كه مقصود آيه شریفه ساخت‌و‌ساز مسجد است و ملاك تشخيص حقيقت انگيزه سازندگان مساجد را بيان مي‌كند،رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد ولى اين بدان شکل نيست كه عمارت باطنى مسجد مورد نظر نباشد. تعمير حقيقى مساجد وقتى می باشد كه ارزش مسجد احياء شود و نقش حقيقى آن به ظهور رسد. آن­گاه است كه در خانه آفریدگار، حیث خداى سبحان به اجراء درآمده و افرادى به آن گام مي‌نهند كه پروردگار آنها‌را دوست دارد و آن‌ها هم خداوند را دوست دارند.

پيامبر گرامى(ص) به ابوذر غفاری مي‌فرمايد: «اى ابوذر! كسى كه دعوت آفریدگار را جواب گويد و در تعمير مساجد خدا نيكو بكوشد، مشوق وی از جانب معبود پردیس برين می باشد.آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد ابوذر مي‌گويد: گفتم: چه گونه تعمير كند مساجد معبود رامسجد النبی کوهسنگی مشهد؟ پيامبر(ص) فرمود: صداها در آن بلند نشده و به امور و مطالب باطله پرداخته نشود و محل خريد و فروش نگردد، و مسائل بيهوده را ترك كن تا وقتى در مسجد هستي، پس در‌صورتی‌که اين كارها را جاری ساختن ندهى و به توصيه‌هايم فعالیت نكني، در روز قيامت كه حقيقت آشكار مي‌شود و هر كس جزاى عملش را مي‌بيند، جز خويشتن را نبايد ملامت كني.»[16] پيامبر اسلام(ص) مي‌فرمايد كه اين كارها با شأن و نقش مسجد سازگار نيست و جاری ساختن آن موجب عقاب اخروى مي‌خواهد شد.

1- یحیى بن یَعمُن: نزد امام حسین علیه السلام بودم که مردعرب نقابدارى که به شدّت گندمگون بود، مسجد النبی کوهسنگی مشهد بر وی در آمد و درود کرد. امام حسین علیه السلام جواب سلامش را اعطا کرد. آن مرد پرسید:... تعداد امامان بعد از رسول خداوند را به اینجانب بگو.

فرمود: «دوازده نفرند، به عدد نقیبان بنى‌اسرائیل».

ذکر کرد: آنان‌را برایم اسم ببر.

امام حسین علیه السلام مدّتى رمز به تحت افکند و آن گاه، رمز برداشت و فرمود: «باشد، اى اخوی عرب!آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد خبرت مى‌کنم. امام و جانشین بعد از نبی پروردگار صلى الله علیه و آله، امیر مؤمنان على علیه السلام و حسن علیه السلام و اینجانب و نُه فرزند اینجانب اند که از جملۀ آنان، پسرم على میباشد و بعداز وی پسرش محمّد، و بعداز وی پسرش جعفر، و بعداز وی پسرش موسى، و بعداز وی پسرش على، و بعد از وی پسرش محمّد، و بعد از وی پسرش على، رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و بعداز وی پسرش حسن، و بعد از وی جانشین، مهدى میباشد که نهمی نفر از نسل اینجانب میباشد و در انتها مجال، آئین را بر پا مى‌داراست. [14]

2- امام حسین علیه السلام: اینجانب و برادرم، سرویس جدّم رسول آفریدگار صلى الله علیه و آله رسیدیم. شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد رسول صلى الله علیه و آله من را بر یک زانوى خویش و حسن را بر زانوى دیگرش نشاند.

آنگاه مارا بوسید و فرمود: «پدرم فداى شما دو امامِ پسندیده خواهد شد! معبود، شما دو بدن را از [نسل] اینجانب و بابا و مادرتان برگزیده میباشد و از پشتِ تو - اى حسین - نُه امام برگزیده میباشد که نهمیِ آن ها، قائمِ وی میباشد و همۀ شما در فضیلت و رده، نزد معبود متعال، یکسانید».[15]

3- امام حسین علیه السلام: از امیر مؤمنان علیه السلام، در بارۀ این صحبت رسول آفریدگار صلى الله علیه و آله که: «اینجانب در بین شما، دو چیز گران‌سنگ به یادگار مى‌نهم: کتاب خداوند و عترتم»، پرسیده شد که «عترت»، چه کسانى میباشند؟

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: «اینجانب و حسن و حسین و امامان نُه‌گانه از فرزندان حسین، که نهمی آن ها، مهدىِ وی و قائمِ آنهاست. آن ها، هیچوقت از کتاب پروردگار غیروابسته نمى‌شوند و کتاب پروردگار هم از وی، غیر وابسته نمى‌خواهد شد تا در کنار آبگینه [ِ کوثر] بر نبی پروردگار صلى الله علیه و آله وارد شوند».[16]

4- به گزارش اسماعیل بن عبد و بنده اللّٰه، از امام حسین علیه السلام: زیرا خداى - گرانقدر و تعالى - این آیه را نازل کرد: «و قوم و قبیله، نسبت به یکدیگر سزاوارترند»، تأویل آن را از فرستاده پروردگار صلى الله علیه و آله پرسیدم. فرمود: «به خداوند قسم و سوگند، غیر از شما‌را مراد نداشت و شما، به عبارتی خویشاوندان می باشید. زیرا در گذشتم، پدرت على به اینجانب و به جایگاهم سزاوارتر میباشد و زیرا پدرت در سپری شد، برادرت حسن، بدان، سزاوارتر میباشد و زیرا حسن در سپری شد، تو بِدان، سزاوارترى».